Беларуская літаратура. 11 клас

Саюз пісьменнікаў Беларусі заключыў больш за 30 дамоў аб супрацоўніцтве з пісьменніцкімі аб’яднаннямі розных краін: Кітая, Сірыі, Кубы, Сербіі, Казахстана, Кыргызскай Рэспублікі. Міжнароднае супрацоўніцтва дае магчымасць літаратарам абменьвацца дэлегацыямі, ладзіць сумесныя кніжныя праекты, у тым ліку займацца перакладамі твораў на мовы народаў свету. Творчыя стасункі дапамагаюць прыцягнуць большую ўвагу замежных сяброў да Беларусі, пазнаёміць іх з нашай цудоўнай краінай і самім больш даведацца пра іншыя народы, каб жыць у міры і згодзе.

У сямідзесяці трох краінах свету жыве амаль тры з паловай мільёны беларусаў. Большасць з іх ганарыцца сваімі каранямі і паранейшаму трымае сувязь з Радзімай. Сярод нашых суайчыннікаў за мяжой шмат пісьменнікаў і паэтаў, якія памнажаюць духоўны скарб беларускай нацыі сваімі пранікнёнымі творамі. Удалечыні ад Радзімы яны захоўваюць яе культурныя традыцыі, многія выдатна валодаюць роднай мовай.

Годна прадстаўляе беларускую культуру і літаратуру ў Расіі Алесь Кажадуб (нар. у 1952). У 1981 годзе ён быў прыняты ў Саюз пісьменнікаў БССР. Працаваў літсупрацоўнікам часопіса «Маладосць». Сапраўднай школай майстэрства для пісьменніка сталі Вышэйшыя літаратурныя курсы ў Маскве (1983—1985). Пасля іх заканчэння А. Кажадуб цалкам заняўся творчай працай. Апавяданні і аповесці склалі кнігі «Гарадок» (1980), «Размова» (1985), «Лесавік» (1987), «Дарога на замчышча» (1990), «Святы калодзеж» (1994) і інш. Аўтара хвалююць праблемы маральнага здароўя грамадства, духоўны свет сучасніка, узаемаадносіны бацькоў і дзяцей, жыццё вёскі і клопаты вяскоўцаў, стан навакольнага асяроддзя. Гэтыя тэмы сталі цэнтрам увагі ў творчасці пісьменніка.

Алесь Кажадуб з 1990 года жыве і працуе ў Маскве. З 1992 года быў намеснікам галоўнага рэдактара часопіса «Слово». З 1993 года ён рэдактар (з 1999-га — галоўны рэдактар) выдавецтва «Советский писатель», а з 2002 года — галоўны рэдактар часопіса «Лад». У 2006 годзе А. Кажадуб стаў лаўрэатам Міжнароднай прэміі ў галіне літаратуры і мастацтва імя М. А. Шолахава. Ён актыўна ўдзельнічае ў рабоце РНКА «Белорусы Москвы», займаецца наладжваннем узаемадзеяння беларускай творчай інтэлігенцыі Масквы. Многія творы А. Кажадуба перакладзены на рускую і ўкраінскую мовы. Яго імя ўшанавана на Алеі пісьменства, што была адкрыта ў 2011 годзе на яго радзіме, у Ганцавічах.

У Казахстане (г. Нур-Султан) жыве Анатоль Лісіцкі (нар. у 1951), аўтар кнігі паэзіі «Празрыстыя росы радзімы». Ён з’яўляецца актыўным і натхнёным носьбітам роднай культуры, удзельнікам беларускага этнагурта «Радзiма» ў Казахстане, выступае ў складзе ансамбля «Вясёлка».

Вядомай творчай асобай беларускага замежжа з’яўляецца Ян Чыквін, які жыве ў Польшчы (нар. у 1940), шматгадовы кіраўнік літаб’яднання беларускіх пісьменнікаў «Белавежа». Ян Чыквін — беларускі паэт, перакладчык, гісторык рускай і беларускай літаратуры, прафесар-гуманітарый Беластоцкага ўніверсітэта, мае еўрапейскую і сусветную вядомасць. Літаратурная творчасць Я. Чыквіна сфарміравалася пад уплывам трох славянскіх культур — беларускай, польскай і рускай. Яго паэзія філасофская, метафарычная, утрымлівае адметныя вобразы-сімвалы, што надае творам сэнсавую глыбіню. Ён аўтар дзясяткаў кніг паэзіі на беларускай, польскай і іншых мовах («Іду» (1969), «Светлы міг» (1989), «Кругавая чара» (1992) і інш.). Плённа працуе Я. Чыквін і ў галіне літаратуразнаўства, ён аўтар шматлікіх навукова-даследчых прац. Апошнім часам Я. Чыквін стаў вядомы і як празаік, аўтар цікавай і змястоўнай аўтабіяграфічнай прозы «Трохкрылыя птушкі» (2018).

Прадстаўніком пакалення беларускіх пісьменнікаў-шасцідзясятнікаў у Польшчы таксама з’яўляецца паэт, перакладчык, публіцыст, прафесар Варшаўскага ўніверсітэта Алесь Барскі (нар. у 1930). Ён аўтар многіх кніг паэзіі, у тым ліку «Мой бераг» (1975), «Лірычны пульс» (1987), «З пабачанага і перажытага» (1992), якія выходзілі ў Беларусі.

Ян Чыквін і Алесь Барскі ўзнагароджаны ордэнам Францыска Скарыны.

З Канады дасылае свае вершы ў беларускія часопісы Юрась Шамецька (нар. у 1965). Ён аўтар кніг вершаў «Шлях да вяртання» (2011) і «Атава» (2015). З 1997 года жыве і працуе ў горадзе Атава (Канада).

У Латвіі (г. Даўгаўпілс) жыве беларускі паэт Станіслаў Валодзька (нар. у 1956), аўтар кніг паэзіі «У вачах Айчыны» (1996), «Памяці гаючая трава» (2001). Ён выдае кнігі вершаў, казак і апавяданняў для дзяцей. Творы С. Валодзькі друкаваліся ў анталогіях «Беларуская паэзія ХХ стагоддзя», «Крывіцкія руны. Беларускія пісьменнікі Латвіі», змяшчаліся ў латвійскіх падручніках. Шэраг вершаў паэта пакладзены на музыку кампазітарамі Латвіі і Беларусі, іх спяваюць у розных краінах свету. Узнагароджаны медалём Францыска Скарыны.