§ 1-26. Словаўтваральныя і формаўтваральныя марфемы

Практыкаванне 5

Прачытайце табліцу.
Якой марфемай (словаўтваральнай ці формаўтваральнай) з’яўляецца корань?

Корань

Формаўтваральныя марфемы

Словаўтваральныя марфемы

выражае асноўны сэнс слова

служаць для ўтварэння форм аднаго і таго слова, змяняюць граматычнае значэнне слова

служаць для ўтварэння новых слоў, змяняюць лексічнае значэнне слова

сад

сад-овы

сад-оўнік

пры-сад-ы

канчаткі;

суфіксы:

  • неазначальнай формы дзеяслова -ць, -ці, -чы: пісаць, несці, стрыгчы;
  • дзеясловаў прошлага часу -л-, -ў-: мыла, чытаў;
  • ступеняў параўнання прыметнікаў і прыслоўяў: чысцейшы, вузей;
  • дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў: зроблены, вымыты, парыжэлая; чытаючы, прачытаўшы;

постфікс -це дзеясловаў загаднага ладу: чытайце

прыстаўкі;

суфіксы:

  • назоўнікаў -іст- (-ыст-), -нік-, -чык-, -асць- і інш.: гітарыст, асіннік, грузчык, шчырасць;
  • прыметнікаў -н-, -ск-, -ав-, -еньк- і інш.: ручны, гарадскі, бярозавы, маленькі;
  • дзеясловаў -е-, -і-, -ава-, -ну-: бялець, бяліць, крыўдаваць, выкрыкнуць;

злучальныя галосныя а-, о-, е-, я-: бульб̅акапалка, ільн̅озавод, зерн̅есховішча, жыцц̅ярадасны.