§ 7-2. Вобразна-выяўленчыя магчымасці фанетыкі беларускай мовы (гукапіс, асананс, алітарацыя)
Правіла
Акцэнталагічныя памылкі — гэта парушэнне правіл пастаноўкі націску, неадпаведнасць літаратурным акцэнталагічным нормам. Акцэнталагічныя памылкі могуць быць абумоўлены наступнымі прычынамі:
Правільная пастаноўка націску ў словах з’яўляецца адзнакай культурнага, пісьменнага маўлення. |
Вобразна-выяўленчыя магчымасці фанетыкі рэалізуюцца праз гýкапіс — гукавыя паўторы ў мастацкім маўленні, што ствараюць мілагучнасць, сэнсавую выразнасць твора. Алітарацыя (лац. ad — пры, littera — літара) — паўтарэнне аднолькавых або падобных зычных гукаў і іх спалучэнняў, што ўзмацняе гукавую і інтанацыйную выразнасць маўлення. Асананс (франц. assonance — сугучча) — паўтарэнне аднолькавых або падобных галосных гукаў; разнавіднасць гукапісу, якая надае тэксту мілагучнасць і эмацыянальную выразнасць. |
Да эўфанічныхл сродкаў выяўленчай выразнасці адносіцца гукаперайманне — імітацыя, перадача гукаў прыроды з дапамогай гукаў маўлення. Умелае выкарыстанне эўфанічных магчымасцей маўлення сведчыць пра высокае паэтьгчнае майстэрства. |
Да вобразна-выяўленчых магчымасцей фанетыкі адносіцца мілагучнасць, або эўфані'я (грэч. euphonia — мілагучнасць), — гукавая арганізацыя маўлення, заснаваная на паўтаральнасці гукаў, што стварае песеннасць, рытмічнасць мастацкага радка. На думку У. Дубоўкі, сродкамі мілагучнасці беларускай мовы выступаюць:
Мілагучнасць парушаецца пры збегу, «нагрувашчванні» аднолькавых або падобных галосных і зычных гукаў: апрача Андрэя і Інны ўсе пайшлі ў універсітэт (трэба: ва ўніверсітэт); падысці к кафэ (да кафэ), гаварылі аб аазісе. |
Падбярыце некалькі вершаў, у якіх выкарыстоўваюцца вобразна-выяўленчыя фанетычныя сродкі (алітарацыя, асананс, гукаперайманне, мілагучнасць).
Ахарактарызуйце мастацка-эстэтычную ролю такіх сродкаў.