§ 27. ГЕАГРАФІЯ ТРАНСПАРТУ СВЕТУ

Кантэйнерызацыя. Сучаснай тэндэнцыяй развіцця транспартнай сістэмы з’яўляецца кантэйнерызацыя. Яна ўяўляе з сябе выкарыстанне вялікіх прамавугольных кантэйнераў стандартнага памеру для перавозкі тавараў і дазваляе ўніфікаваць транспартны працэс, скараціць час дастаўкі. Кантэйнеры перавозяцца марскімі суднамі-кантэйнеравозамі, у чыгуначных саставах, на грузавых аўтамабілях, рачнымі суднамі, на самалётах. Першы кантэйнер быў вынайдзены ў ЗША ў 1930 г., а першы стандартны кантэйнер (20-футавы) Twenty-foot Equivalent Unit (TEU) створаны ў 1956 г.

Мал. 191. Кантэйнерны порт Шэньчжэнь (Кітай)

Шырокае прымяненне кантэйнераў у 1950-60-х гг. выклікала тэхналагічную рэвалюцыю на транспарце. Яе назвалі лагістычнай рэвалюцыяй, якая значна спрасціла перавозку большасці грузаў.

Паразважаем. Што галоўнае ў сутнасці лагістыкі? Дадатковыя веды якіх галін спатрэбяцца сучаснаму спецыялісту па лагістыцы?

У 2006 г. у свеце перавезена 452 млн стандартных кантэйнераў TEU; у 2011 г. — 632 млн TEU (25 % з іх прыпадае на Кітай). 40 % сусветнага кантэйнераабороту прыпадае на 10 найбуйнейшых кампаній, якія базіруюцца ў партах Еўропы, Сінгапура, Кітая (мал. 191), Японіі, Рэспублікі Карэя, Чылі.

Падвядзём вынікі. Транспарт забяспечвае вытворчыя сувязі. Ён уяўляе з сябе сістэму, у якую ўваходзяць ..., ..., ... і ... . У структуры грузаабароту свету вядучае месца належыць ... транспарту, у структуры пасажыраабароту — ... . Найноўшай тэндэнцыяй развіцця авіяцыйнага транспарту з’яўляецца стварэнне нізкабюджэтных авіякампаній — ... . Сучаснай тэндэнцыяй развіцця транспартнай сістэмы ў цэлым з’яўляецца ... .

Праверым свае веды. 1. Назавіце асноўныя складаючыя элементы транспартнай сістэмы. 2. Якія віды транспарту лідзіруюць па грузаабароце, якія — па пасажыраабароце? 3. Назавіце тры найбуйнейшыя марскія парты па грузаабароце. 4. Якія аэрапорты лічацца самымі буйнымі па пасажыраабароце ў свеце? Што ўяўляе з сябе кантэйнерызацыя?

Ад простага да складанага. Існуе прамая ўзаемасувязь паміж узроўнем развіцця транспарту і ўзроўнем сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны. Падрыхтуйце міні-паведамленні, якія пацвярджаюць або аспрэчваюць дадзенае сцвярджэнне.

Ад тэорыі да практыкі. Распрацуйце праект змены транспартнай сістэмы Рэспублікі Беларусь праз выкарыстанне новых відаў транспарту.

Падарожжа па Глабальнай сетцы.
Сайт Сусветнай арганізацыі аўтамабільнага транспарту.
Сайт Міжнароднай асацыяцыі паветранага транспарту.
Сайт Міжнароднага саюза чыгунак.
Сайт Міжнароднай федэрацыі суднаходства.