§ 16. ТРАНСНАЦЫЯНАЛІЗАЦЫЯ СУСВЕТНАЙ ГАСПАДАРКІ
Разнавіднасці транснацыянальных карпарацый.
Транснацыянальная кампанія/карпарацыя — гэта прадпрыемства, якому належаць або якое кантралюе вытворчасці, што знаходзяцца па-за межамі краіны базіравання, якія маюць шырокую сетку філіялаў і займаюць вядучыя месцы ў свеце па вытворчасці таго ці іншага тавару або паслугі. |
Сучасныя ТНК у сусветнай гаспадарцы адрозніваюцца шэрагам прыкмет (мал. 113).
Па месцы размяшчэння вылучаюць еўрапейскія, азіяцкія, паўночнаамерыканскія, аўстралійскія, афрыканскія.
Па відзе дзейнасці падзяляюцца на вытворчыя, якія прадстаўляюць сферу матэрыяльнай вытворчасці, і невытворчыя, якія прадстаўляюць адпаведна нематэрыяльную сферу. Напрыклад, аўтамабільная ТНК «Таёта Мотар» з’яўляецца вытворчай, а ТНК «Макдональдс», якая працуе ў сферы хуткага харчавання (Fast food), — невытворчай.
Па колькасці краін-гаспадароў бываюць падзеленыя ТНК, у якіх прадстаўлена некалькі дзяржаў у якасці ўладальнікаў, і ўласныя. Напрыклад, нафтагазавая ТНК «Роял Датч Шэл» належыць Нідэрландам і Вялікабрытаніі і таму з’яўляецца падзеленай. ТНК у галіне электронікі і электратэхнікі «Соні» належыць толькі Японіі і, значыць, яна ўласная.
Па колькасці галін спецыялізацыі вылучаюць аднаспецыялізаваныя і комплексныя ТНК. Аднаспеціялізаваныя ТНК займаюцца вытворчасцю аднаго віду прадукцыі або паслугі. Напрыклад, амерыканская ТНК «Ай-Бі-Эм» вырабляе камп’ютары. Комплексныя ТНК вырабляюць сумежныя або блізкія віды прадукцыі. Напрыклад, ТНК «Нэстле» вырабляе і харчовыя прадукты, і напоі.
Папрацуем з атласам. Выкарыстоўваючы карты атласа, знайдзіце ТНК, прадукцыяй якіх вы карыстаецеся ў паўсядзённым жыцці. |
Свет і Беларусь. Якія ТНК прадстаўлены ў Рэспубліцы Беларусь? ТНК якога сектара эканомікі найбольш прадстаўлены ў нашай краіне? Як вы лічыце, прыход новых ТНК на беларускі рынак будзе станоўчым ці адмоўным па ўздзеянні на развіццё эканомікі краіны? |