*§ 29—3. Спосабы бясполага размнажэння мнагаклетачных арганізмаў
Спораўтварэнне
У папярэднім параграфе вы пазнаёміліся са спораўтварэннем у аднаклетачных арганізмаў, з будовай і відамі іх спор. Утварэнне спор для размнажэння назіраецца і ў мнагаклетачных арганізмаў: водарасцей, грыбоў, імхоў, хвашчоў, дзеразы, папараці, але не сустракаецца ў жывёл. Іх споры па будове не адрозніваюцца ад спор аднаклетачных, за выключэннем спор раслін і некаторых водарасцей (напрыклад, улотрыкс), якія маюць адзінарны набор храмасом. Споры могуць быць як нерухомымі, так і рухомымі (зааспоры).
У раслін і некаторых відаў грыбоў (мукор) споры ўтвараюцца ў спецыяльных органах — спарангіях. У большасці грыбоў і водарасцей няма спарангіяў, і споры ўтвараюцца адкрытым спосабам.
Споры могуць працяглы час знаходзіцца ў стане спакою, не прарастаць, чакаць, пакуль пройдзе холад, жара, засуха, а калі настаюць спрыяльныя ўмовы, яны прарастаюць, дзеляцца і з іх утвараюцца новыя асобіны.
Паўторым галоўнае. Для мнагаклетачных арганізмаў характэрны наступныя спосабы бясполага размнажэння: фрагментацыя, вегетатыўнае размнажэнне, пачкаванне, поліэмбрыянія, спораўтварэнне. Арганізмы, якія валодаюць здольнасцю да рэгенерацыі, могуць размнажацца фрагментацыяй і вегетатыўным спосабам, фарміруючы адсутныя органы ці часткі цела. У некаторых відаў грыбоў, водарасцей, імхоў і шэрага відаў жывёл назіраецца пачкаванне. Размнажэнне на эмбрыянальнай стадыі развіцця — поліэмбрыянія сустракаецца ў наезнікаў, браняносцаў, а часам і ў чалавека. Спораўтварэнне як спосаб размнажэння ў мнагаклетачных арганізмаў можа ажыццяўляцца як нерухомымі, так і рухомымі спорамі, якія ў адных арганізмаў утвараюцца адкрытым спосабам, а ў іншых — у спецыялізаваных спаронгіях. Яно характэрна для раслін, грыбоў, мнагаклетачных пратыстаў, але не сустракаецца ў жывёл.