§ 0—5. Характарыстыка будовы і функцый тканак пазваночных жывёл
Мышачная тканка
Мышачная тканка забяспечвае ўсе віды рухальнай актыўнасці арганізма. Яна валодае ўласцівасцямі ўзбудлівасці і скарачальнасці. Узбудлівасць мышачнай тканкі выяўляецца ў здольнасці яе клетак успрымаць нервовы імпульс, што перадаецца рухальным нейронам з ЦНС. Уласцівасць скарачальнасці мышачным клеткам надаюць скарачальныя бялкі акцін і міязін, якія ўтвараюць міяфібрылы (скарачальныя элементы). Вылучаюць тры віды мышачнай тканкі, якія адрозніваюцца адзін ад аднаго па будове і ўласцівасцях: папярочнапаласатая шкілетная, папярочнапаласатая сардэчная і гладкая (гл. табл.).
Табліца. Характарыстыка відаў мышачнай тканкі
Від тканкі |
Асаблівасці будовы клетак |
Уласцівасці тканкі |
Органы, якія змяшчаюць дадзены від тканкі |
Папярочнапаласатая шкілетная |
Клеткі шмат'ядзерныя, валакнопадобныя (1—12 см), размешчаны паралельна адна адной у выглядзе пучка, маюць папярочную счэрчанасць
|
Вялікая сіла, хуткасць і адвольнасць (залежнасць ад волі чалавека) скарачэнняў, спажыванне вялікай колькасці кіслароду і энергіі, хуткая стамляльнасць |
Шкілетныя і мімічныя мышцы, язык, дыяфрагма, сценкі ротавай поласці, глоткі, гартані і верхняй часткі стрававода
|
Папярочнапаласатая сардэчная |
Клеткі аднаядзерныя, злучаюцца паміж сабой з дапамогай бакавых вырастаў, утвараючы адзіную сетку, маюць папярочную счэрчанасць |
Хуткасць і мімавольнасць (незалежнасць ад волі чалавека) скарачэнняў, спажыванне вялікай колькасці кіслароду і энергіі, здольнасць да аўтаматыі |
Міякард сэрца |
Гладкая |
Клеткі аднаядзерныя, верацёнападобныя (каля 0,1 мм), не маюць папярочнай счэрчанасці |
Невялікая сіла і мімавольнасць скарачэнняў, спажыванне невялікай колькасці О2 і энергіі, малая стамляльнасць |
Страўнік, кішэчнік, матка, мачавы пузыр, крывяносныя і лімфатычныя сасуды
|
Папярочная счэрчанасць у першых двух відаў мышачнай тканкі абумоўлена чаргаваннем светлых і цёмных участкаў у мышачных валокнах, бачных пры разглядзе іх у мікраскоп. Светлыя ўчасткі складаюцца з тонкіх, а цёмныя — з тоўстых бялковых нітак, якія па-рознаму праламляюць святло.