Сусветная гісторыя ХІХ - пачатак ХХІ ст. 11 клас

ЗША былі незадаволеныя вынікамі Парыжскай мірнай канферэнцыі. Яны адчувалі сябе «абдзеленымі», паколькі пасляваеннае ўладкаванне свету не адпавядала іх інтарэсам. У сакавіку 1920 г. сенат не ратыфікаваў Версальскі дагавор, а неўзабаве ЗША перайшлі ў знешняй палітыцы на пазіцыі ізаляцыянізму і «поўнай свабоды рук». Асабліва ўзмацнілася знешнеэканамічная экспансія ЗША. Па гэтым пытанні яны сутыкнуліся не толькі з даўнім лідарам у сусветным гандлі — Англіяй, але і з Японіяй, якая набірала моц. Для ўрэгулявання колькасці марскіх узбраенняў і становішча ў Азіяцка-Ціхаакіянскім рэгіёне, а таксама з мэтай кампенсаваць няўдачы ў Версалі ЗША дабіліся склікання міжнароднай канферэнцыі на сваёй тэрыторыі. Яна праходзіла ў Вашынгтоне з 12 лістапада 1921 г. па 6 лютага 1922 г.

У выніку дасягнутых на канферэнцыі пагадненняў Японія — асноўны сапернік амерыканцаў у гэтым рэгіёне — страчвала шэраг пераважных правоў у Кітаі і частцы паўвострава Шаньдун. Упершыню суадносіны амерыканскіх і англійскіх буйнатанажных лінкараў і авіяносцаў былі ўстаноўлены ў прапорцыі 5:5. Аўтаматычна траціў моц англа-японскі саюзны дагавор 1902 г., які закранаў інтарэсы ЗША ў Азіяцка-Ціхаакіянскім рэгіёне.

ЗША ўдалося дабіцца прызнання сістэмы «вольных мораў», «роўных магчымасцей» усіх дзяржаў і палітыкі «адчыненых дзвярэй», што азначала адкрыццё былых калоній для фінансава-эканамічнай экспансіі ЗША, напрыклад, у гандлі з Кітаем. Прадугледжвалася роўнасць флотаў з Вялікабрытаніяй, што таксама было выгадна ЗША, але нявыгадна каланіяльным імперыям-пераможцам — Англіі і Францыі.

У выніку сфарміравалася Версальска­Вашынгтонская сістэма міжнародных адносін, якая праіснавала да сярэдзіны 1930-х гг.

Мірныя дагаворы 1919—1923 гг. вызначалі аблічча новай Еўропы. Аднак па меры ажыццяўлення дагавораў узнікла мноства праблем, што і прывяло ў выніку да Другой сусветнай вайны. Версальскі мір быў зневажальны для Германіі. Ён стаў адной з важнейшых крыніц рэваншызму ў гэтай краіне і ў немалой ступені садзейнічаў фарміраванню фашызму.

Геапалітычныя вынікі Першай сусветнай вайны — гэта перш за ўсё стварэнне новага светапарадку ў інтарэсах толькі краін-праможцаў. Новы сусветны парадак выразіўся ў перадзеле калоній паміж пераможцамі, распадзе некалі магутных імперый, узнікненні новых дзяржаў. Перакройванне межаў прывяло да змянення суадносін сіл на сусветнай арэне на карысць англа-французскай кааліцыі, да якой у 1917 г. далучыліся ЗША. У той жа час новы светапарадак заклаў аснову больш глыбокіх супярэчнасцей у міжнародных адносінах.