§ 8. ГЕАЭКАЛАГІЧНЫЯ АСАБЛІВАСЦІ ГІДРАСФЕРЫ
Водныя рэсурсы і водазабяспечанасць. Прыдатныя для выкарыстання прэсныя воды рэк, азёр, леднікоў, падземных гарызонтаў называюцца воднымі рэсурсамі. Асноўныя запасы прэсных вод (каля 2/3) знаходзяцца ў цвёрдым стане ў выглядзе леднікоў (табл. 1). Аб’ём штогод аднаўляльных прэсных вод прыблізна роўны сумарнаму гадавому сцёку рэк у акіян — 45 тыс. км3/год.
Табліца 1. Запасы прэсных вод на Зямлі
| Крыніцы прэсных вод | Аб’ём запасаў, тыс. км3 | Доля прэсных вод у сусветных запасах, % |
| Леднікі і пастаяннае снежнае покрыва, у тым ліку: | 24 064,1 | 68,7 |
| Антарктыды | 21 600 | 61,7 |
| Грэнландыі | 2340 | 6,68 |
| арктычных астравоў | 83,5 | 0,24 |
| горных раёнаў | 40,6 | 0,12 |
| Падземныя воды, пераважна прэсныя | 10 530 | 30,1 |
| Падземныя льды зоны шматгадовых мёрзлых парод | 300 | 0,86 |
| Глебавая вільгаць | 16,5 | 0,05 |
| Вада ў атмасферы | 12,9 | 0,04 |
| Воды балот | 11,5 | 0,03 |
| Воды прэсных азёр | 91 | 0,26 |
| Воды ў рэчышчах рэк | 2,1 | 0,006 |
| Агульныя запасы прэснай вады | 35 029,2 | 100 |
Пары атмасферы, акіянічныя і марскія салёныя воды ў гаспадарцы пакуль выкарыстоўваюцца нязначна. Яны з’яўляюцца патэнцыяльнымі воднымі рэсурсамі.
Адным з паказчыкаў стану водных рэсурсаў і звязаных з імі геаэкалагічных праблем з’яўляецца водазабяспечанасць.
Водазабяспечанасць — колькасць водных рэсурсаў у разліку на квадратны кіламетр тэрыторыі або душу насельніцтва (альбо тысячу, мільён жыхароў) краіны або рэгіёна.
Водазабяспечанасць краін свету значна адрозніваецца. Узровень меншы за 500 м3 на чалавека ў год з’яўляецца надзвычай нізкім для ўстойлівага развіцця дзяржавы. Узровень 1000 м3 на чалавека лічыцца крытычным. Ён паказвае, што краіна знаходзіцца ў стане вострага дэфіцыту водных рэсурсаў. Многія краіны з рэсурсамі, якія перавышаюць 5000 м3/чал., выглядаюць добразабяспечанымі. Але на самай справе сярэдняя лічба часта хавае сур’ёзныя рэгіянальныя адрозненні ўнутры краін. Колькасць насельніцтва свету павялічваецца, а аб’ём наяўных водных рэсурсаў застаецца пастаянным, таму дэфіцыт павялічвацца. У далейшым гэта паглыбіць супярэчнасці, звязаныя з выкарыстаннем водных рэсурсаў на міжнародным і нацыянальным узроўнях.
Паразважаем. Як адрозніваецца гаспадарчая дзейнасць у краінах з розным узроўнем водазабяспечанасці? Як кліматычныя ўмовы ўплываюць на водазабяспечанасць краін свету?
Клуб географаў-знаўцаў. Да 2025 г. 1,4 млрд чал. у 45 краінах свету будуць мець менш за 1000 м3 вады на чал. у год. Каля 75 % насельніцтва свету прыблізна ў 100 краінах будзе жыць ва ўмовах дэфіцыту вады, пад пагрозай экалагічнай, эканамічнай і палітычнай няўстойлівасці.