§ 4. Паняцце пра лімітуючыя фактары
- Успомніце, якія тыпы ўзаемадзеяння экалагічных фактараў могуць назірацца ў асяроддзі пражывання арганізма. Як пры гэтым будзе змяняцца іх сіла ўздзеяння на арганізм?
- Як вы думаеце? Як вызначыць фактар асяроддзя, ад якога залежыць жыццядзейнасць арганізма пры адначасовым уздзеянні ўсіх іншых экалагічных фактараў?
- Вы даведаецеся пра лімітуючы фактар, які вызначае жыццядзейнасць арганізма ў асяроддзі пражывання, а таксама пра правіла мінімуму Лібіха і закон талерантнасці Шэлфарда.
Прэамбула
У асяроддзі пражывання на арганізм адначасова ўплываюць разнастайныя па складзе і рознанакіраваныя па сіле ўздзеяння фактары. У прыродзе пастаяннае спалучэнне ўсіх уздзеянняў фактараў у іх аптымальных, найбольш спрыяльных значэннях практычна немагчыма. Нават у месцапражываннях, дзе найбольш спрыяльна ў дадзены момант спалучаюцца ўсе (ці найбольш важныя для жыцця) экалагічныя фактары, кожны з іх з цягам часу можа некалькі адхіліцца ад оптымуму, што паўплывае на жыццядзейнасць арганізма.
Ва ўмовах комплекснага ўздзеяння фактараў асяроддзя на арганізм часта бывае цяжка вызначыць, які з іх адыгрывае галоўную ролю ў жыцці арганізма і вызначае ўзровень яго жыццядзейнасці ў дадзеным асяроддзі.