§ 25-1. Ідэалогія «сарматызму» ў культурных працэсах

3. Уплыў сарматызма на мастацкую культуру

У культуры Усходняй Еўропы сарматызм звязаны з арыенталізмам (усходнімі матывамі). Развіваючы тэму стэпавых войнаў, мастакі і літаратары з XVII ст. бралі за ўзор сармацкасці ў адзенні, побытавай архітэктуры і элементах дэкору дэталі асманскай і персідскай культуры. Асноўнымі атрыбутамі сармацкага стылю ў дэкоры з’яўляліся ўсходняя зброя (шабля, калчан, круглая тарча-шчыт), балдахін. У адзенні пачалі дамінаваць расшытыя золатам і срэбрам шырокія паясы і ўсходнія халаты-кунтушы.

Як асобы элемент мастацкай культуры можна вылучыць парадны сармацкі партрэт. Ён набыў папулярнасць у часы Стафана Баторыя. Прызначаўся партрэт для фарміравання калектыўнай памяці аб шляхецкім родзе.

У XVIII ст. пачалося стварэнне спецыяльных партрэтаў фундатараў касцёлаў і манастыроў. Гэтыя выявы размяшчаліся на сценах храмаў і ўтрымлівалі акрамя постаці чалавека дар, прынесены ім на карысць храма.

Такім чынам, ідэалогія сарматызму аказвала істотны ўплыў на культурныя працэсы XVI—XVIII стст. Былі сфарміраваны жанры літаратурнага, выяўленчага, тэатральнага мастацтваў, своеасаблівыя элементы палітычнай культуры, якія дазволілі стварыць адзіную шляхецкую культуру.