Гісторыя Беларусі, XIX — пачатак XXI ст. 11 клас

У адрозненне ад шэрагу постсавецкіх дзяржаў кіраўніцтва Рэспублікі Беларусь адмовілася ад радыкальнай рынкавай лібералізацыі гаспадарчага жыцця і зрабіла выбар на карысць эвалюцыйных пераўтварэнняў. Спецыфічны характар падзей сацыяльна-эканамічных змен, якія адбываюцца ў Рэспубліцы Беларусь, атрымаў найменне «беларускай мадэлі развіцця».

Найважнейшай асаблівасцю беларускай эканомікі стала яе сацыяльная арыентацыя, якая прадугледжвае недапушчэнне істотнага сацыяльнага расслаення грамадства, падтрыманне на належным узроўні сістэмы сацыяльнага забеспячэння, аховы здароўя, адукацыі і культуры.

Беларуская мадэль сацыяльна-эканамічнага развіцця падразумявае, што па меры стварэння новых рынкавых інстытутаў адбываецца паступовае і паслядоўнае скарачэнне прамога ўдзелу дзяржавы ў эканамічных працэсах. Аднак у адносінах да тых сфер эканомікі, дзе вырашаюцца буйнамаштабныя стратэгічныя задачы, пазіцыя дзяржавы застаецца адназначнай: тут рэгуляванне будзе захоўвацца.

У Беларусі абрана мадэль, якая грунтуецца не на масавай, а на індывідуальнай прыватызацыі, нацэленай на павышэнне эфектыўнасці вытворчасці. Галоўная задача прыватызацыі — прыцягнуць у рэальны сектар эканомікі інвестараў, зацікаўленых у тэхнічным пераўзбраенні і павышэнні канкурэнтаздольнасці прыватызуемых аб'ектаў.

Абвешчаны кіраўніцтвам рэспублікі курс на пабудову рыначнай гаспадаркі меркаваў стварэнне эфектыўных інстытутаў і механізмаў рынкавай эканомікі, якія дазваляюць паспяхова вырашаць сацыяльныя задачы. Эканамічная палітыка ў сацыяльнай рынкавай гаспадарцы – гэта палітыка ўмацавання канкурэнтных рынкавых механізмаў. У той жа час працэсы раздзяржаўлення і прыватызацыі, фарміравання рынкавых механізмаў, як неаднаразова заяўлялася на самым высокім узроўні, будуць мець у Беларусі паступовы, эвалюцыйны характар.

Пры гэтым неабходна падкрэсліць, што большасць прадпрыемстваў недзяржаўнай формы ўласнасці ў Рэспубліцы ўяўляюць сабой акцыянерныя таварыствы, у капітале якіх пэўная доля належыць дзяржаве, што ў большасці выпадкаў валодае кантрольнымі пакетамі акцый. Да таго ж, у дачыненні да многіх прыватных прадпрыемстваў дзяржава ажыццяўляе палітыку рэгулявання, карыстаючыся інстытутам "залатой акцыі" і іншымі мерамі.

Палітыка цэнаўтварэння ў Рэспубліцы Беларусь прадугледжвае змяшаны характар, злучаючы рынкавыя прынцыпы з дзяржаўным рэгуляваннем коштаў, якое накіравана на абмежаванне іх росту з мэтай стрымлівання інфляцыі. Дзяржава адміністрацыйна рэгулюе цэны на сацыяльна значныя выгоды: жыллёва-камунальныя паслугі, тарыфы на тавары і паслугі натуральных манаполій (транспарт, энерганосьбіты) і г. д.

Планаванне народнай гаспадаркі ў Беларусі ў пэўнай ступені захавала рысы савецкай сістэмы, аднак у рэспубліцы ажыццяўляецца пераход ад дырэктыўнага планавання да індыкатыўнага, які прадугледжвае ўлік інтарэсаў выканаўцаў планавых заданняў, узгадненне планаў дзяржаўных органаў і вытворцаў і г. д.