§ 4. ГЕАЭКАЛАГІЧНЫЯ АСАБЛІВАСЦІ АТМАСФЕРЫ
Геліяэнергарэсурсы. Агульная колькасць сонечнай энергіі, якая дасягае паверхні Зямлі за год, у 50 разоў перавышае ўсю энергію, якую можна атрымаць з даказаных запасаў выкапнёвага паліва, і прыкладна ў 35 тыс. разоў сучаснае штогадовае спажыванне энергіі ў свеце.
Існуе дзве ўзаемадапаўняльныя стратэгіі выкарыстання сонечнай энергіі. У больш далёкай перспектыве — развіццё буйнамаштабных сістэм геліяэнергетыкі намаганнямі сусветнай супольнасці. У найбліжэйшай перспектыве — развіццё сістэм геліяэнергетыкі малой магутнасці ў развітых краінах і краінах, якія развіваюцца.
Свет і Беларусь. Ці магчыма ў Беларусі развіццё геліяэнергетыкі? Прывядзіце аргументы за і супраць. Які варыянт стратэгіі выкарыстання сонечнай энергіі вы выбралі б для Беларусі і чаму?
Адным з недахопаў энергіі Сонца з’яўляецца малая шчыльнасць на адзінку плошчы. Нягледзячы на гэта яна вельмі зручная тым, што яе можна прыстасаваць для гаспадарчых патрэб на мясцовым узроўні для ацяплення і ахаладжэння будынкаў, гарачага водазабеспячэння, апраснення, атрымання штучнага холаду, сушкі, забеспячэння сістэм сувязі, ірыгацыі, вытворчасці электраэнергіі, стварэння зварачных прылад, плавільных печаў і г. д.
Пагодна-кліматычныя фактары як стымулююць, так і накладаюць абмежаванні на выкарыстанне сонечнай энергіі. Велічыня і надзейнасць энергазабеспячэння ад сонечных электрычных станцый (СЭС), кошт іх электраэнергіі залежыць ад колькасці сонечнай радыяцыі, якая паступае. Будаўніцтва СЭС апраўдана ў мясцовасці, дзе шмат на год сонечных дзён. Найлепшыя тэрыторыі для будаўніцтва сонечных станцый — гэта засушлівыя і пустынныя зоны.
Клуб географаў-знаўцаў. Калі выкарыстоўваць пад будаўніцтва сонечных электрастанцый усяго 1 % плошчы сусветных пустынь, то гэтага будзе дастаткова, каб забяспечыць усіх жыхароў Зямлі электрычнай энергіяй пры бягучым узроўні спажывання.
Клуб географаў-знаўцаў. Больш за ўсё СЭС знаходзіцца ў Кітаі, ЗША і Індыі. У топ-5 самых буйных электрастанцый ўваходзяць: Парк Тэнгэр (Кітай) — займае тэрыторыю плошчай 43 км2, выпрацоўвае 1547 МВт электраэнергіі; Парк Бхадла (Індыя) — плошча аб’екта 40 км2, выпрацоўвае 1365 МВт электраэнергіі; СЭС Лун’янся (Кітай) — сонечныя панэлі размяшчаюцца на плошчы 30 км2, магутнасць станцыі 850 МВт; электрастанцыя Villanueva (Мексіка) — размешчана на плошчы 24 км2, штодня вырабляе 828 МВт электрычнай энергіі; СЭС Камуці (Індыя) — займае 10 км2, прадукцыйнасць 648 МВт.
Папрацуем з атласам. Знайдзіце на карце, дзе знаходзяцца самыя буйныя СЭС. Вызначце раёны, найбольш перспектыўныя для размяшчэння СЭС.
Ветраэнергетычныя рэсурсы. Ветраэнергетычная ўстаноўка (ВЭУ) выпрацоўвае энергію, калі вецер рухае яе лопасці. Чым большая хуткасць ветру і плошча лопасці, што круціцца, тым больш вырабляецца энергіі.
Клуб географаў-знаўцаў. Пры хуткасці ветру 33 км/г, падаўжэнне лопасці ад 15 да 60 м павялічвае выпрацоўку энергіі ў 16 разоў. Пры даўжыні лопасці 30 м вецер з хуткасцю 50 км/г ВЭУ забяспечвае выпрацоўку энергіі ў 26 разоў большую, чым вецер з хуткасцю 17 км/г. Таму сучасныя праекты прадугледжваюць будаўніцтва ветрарухавікоў з доўгімі лопасцямі, здольнымі ўлоўліваць вецер на вялікіх вышынях, дзе яго хуткасць істотна ўзрастае.
Кліматычная інфармацыя выкарыстоўваецца для абгрунтавання схем праектавання і размяшчэння ВЭУ. Дзякуючы ўкараненню навукова-тэхнічных дасягненняў, павелічэнню магутнасці ветравых электрастанцый (ВЭС), у пачатку ХХІ ст. сабекошт электраэнергіі, што выпрацоўваецца ВЭС, знізіўся да 6-7 цэнтаў за кВт/г. Ён практычна зраўняўся з сабекоштам электраэнергіі ЦЭС.
Клуб географаў-знаўцаў. Ветраэнергетычны патэнцыял планеты Зямля велізарны. Толькі для прыбярэжнай паласы кантынентаў ён складае больш за 4000 ТВТ г/год. У цяперашні час у свеце налічваецца каля за 20 000 вeтpаэлeктpаcтaнцый рознай магутнасці. Большасць з іх размешчана на ўзбярэжжы мораў і акіянаў, a таксама ў стэпавых або пустынных раёнах. Найбуйнейшай у свеце ВЭC, якая выпрацоўвае амаль 7,9 ГВт энергіі ў год, з’яўляецца кітайская «Гaньcy». Да 2020 г. быў запланаваны выхад яе магутнасці на 20 ГВт.