Біялогія. 11 клас

Выкапнёвымі людзьмі сучаснага тыпу з’яўляюцца краманьёнцы *(Homo sapiens sapiens)*. Гэта назва паходзіць ад французскага грота Кра-Маньён, у якім былі знойдзены іх шкілеты, прылады працы і ўпрыгажэнні. Па знешнім выглядзе краманьёнцы амаль не адрозніваліся ад сучаснага чалавека — іх рост дасягаў 180 см, лоб быў высокім і прамым (без надброўных дуг), з’явіўся падбародачны выступ. Лічыцца, што першыя людзі сучаснага тыпу з’явіліся ў Афрыцы больш за 100 тыс. гадоў таму. У далейшым іх арэал значна пашырыўся, людзі засялілі ўсе кантыненты, акрамя Антарктыды.

Мозг краманьёнцаў быў супастаўны па аб’ёме з мозгам неандэртальцаў, аднак павялічыліся памеры лобных долей вялікіх паўшар’яў. Краманьёнцы валодалі членараздзельным маўленнем. Больш дасканалымі сталі спосабы вырабу прылад працы, іх асартымент значна пашырыўся. *Для вырабу прылад, акрамя каменю і драўніны, сталі шырока выкарыстоўвацца косць і рог. Краманьёнцы навучыліся розным спосабам апрацоўкі матэрыялаў: яны ўмелі шліфаваць, пілаваць, свідраваць і г. д.*

Людзі сучаснага тыпу жылі родавымі абшчынамі, асвоілі ганчарную справу, земляробства і жывёлагадоўлю (краманьёнцы першымі пачалі прыручаць жывёл). Яны ўмелі шыць адзенне і будаваць жыллё са ствалоў дрэў, костак і шкур жывёл, каменных пліт.

Важнай падзеяй у жыцці людзей было ўзнікненне мастацтва. Краманьёнцы выраблялі ўпрыгажэнні (каралі, кольцы, бранзалеты і інш.), рабілі малюнкі людзей і жывёл, статуэткі (мал. 52.7), прымітыўныя музычныя інструменты. Значную ролю ў жыцці краманьёнцаў адыгрывалі розныя рытуалы і абрады. Так, напрыклад, пры пахаванні памерлых краманьёнцы клалі ў магілы дзіды, каменныя нажы і шматлікія ўпрыгажэнні.