§ 24-3. Актыўная і пасіўная лексіка
Практыкаванне № 18
Прачытайце тэкст. Выпішыце ўстарэлыя словы і выразы. Вызначце, архаізмы гэта ці гістарызмы. З дапамогай тлумачальнага слоўніка раскрыйце іх сэнс. З якой мэтай яны выкарыстоўваюцца ў тэксце?
І гэта было ў той час, калі па ўсім Прыдняпроўі звычаёвае права прадугледжвала два дні паншчыны. Два дні — па чатырнаццаць гадзін. Гаспадар дома павінен быў за дзень узараць сахою* — не мяльчэй як на два вяршкі* — палову дзесяціны* гліністай зямлі, або забаранаваць морг*, або пасеяць шэсць маргоў, што ўжо зусім цяжка. А то — перавезціс на дваццаць пяць вёрст* ад васямнаццаці да дваццаці пудоў*.
На ворыва і сяўбу ішлі сям’ёй, бо аднаму не ўправіцца. Сям’ёйф ішлі і на панскую малацьбу, бо трэба было за дзень паншчыны абмалаціць азіміны адну капу*, а ярыны — дзве. А капа — шэсцьдзясят снапоў, а кожны сноп ля перавясла — аршын* кругам (У. Караткевіч).
• Выпішыце з тэксту прыклады слоў, якія ілюструюць:
а) аглушэнне зычнага гука ў сярэдзіне слова;
б) аглушэнне зычнага гука ў канцы слова;
в) азванчэнне зычнага гука ў сярэдзіне слова.
Падлічыце, колькі трэба было гаспадару за дзень узараць, забаранаваць, перавезці, абмалаціць і г. д. у адпаведнасці з сучаснай сістэмай вымярэння. Перакажыце тэкст, выкарыстоўваючы сучасную лексіку.