Чарчэнне. 10 клас

Часта неабходна выканаць чарцяжы вялікіх ці дробных дэталей. Вялікія па памерах дэталі немагчыма адлюстраваць на лісце паперы, не паменшыўшы іх памеры ў некалькі разоў. Таксама чарцяжы дробных дэталей цяжка выканаць без павелічэння іх памераў. Такім чынам, відарыс дэталі на чарцяжах можа быць большым ці меншым, чым сама дэталь. Пра такі відарыс гавораць, што ён выкананы ў маштабе.

Калі 10 міліметраў на паперы роўна 10 міліметрам велічыні аб’екта, то чарцёж мае маштаб натуральнай велічыні (1:1)

Пры адлюстраванні буйных дэталей карыстаюцца маштабам памяншэння, дробных — маштабам павелічэння (рыс. 17).
Стандартам ДАСТ 2.302-68 АСКД. Маштабы вызначаны наступныя віды маштабаў для чарцяжоў:

Маштаб натуральнай велічыні:

1:1.

Маштаб памяншэння:

1:2;         1:2,5;         1:4; 

1:5;         1:10;          1:15; 

1:20;       1:25;          1:40;

1:50;       1:75;          1:100

1:200;     1:400;        1:500; 

1:800;     1:1000 i iнш.

Маштаб павелічэння:

2:1;         2,5:1;        4:1;

5:1;        10:1;         20:1; 

40:1;      50:1;         100:1 i iнш.

Як вы лічыце, дзе могуць выкарыстоўвацца маштабы 1:2000; 1:5000? Прывядзіце прыклады выкарыстання маштабу 1:10 000.

Памятайце! Пры выкарыстанні маштабу памяншэння ці павелічэння змяняецца толькі велічыня відарыса аб’екта, а лікавыя значэнні памераў на чарцяжэ заўсёды паказваюцца натуральныя (рэчаісныя). Велічыні вугла застаюцца без змянення пры любым маштабе.