§ 2-27. Скланенне назоўнікаў, правапіс склонавых канчаткаў. Марфалагічны разбор назоўніка.
Практыкаванне № 252-3
Устанавіце адпаведнасць паміж беларускімі і рускімі прыказкамі і прымаўкамі.
Раскрыйце сэнс кожнай з іх.
Якія вобразы народнай культуры закладзены ў гэтых творах?
| Беларускія прыказкі | Рускія прыказкі |
| 1. Па (кропелька) — рэчка, па (травінка) — копка, а па (копка) — стог. | а) За деревьями леса не видит. |
| 2. I хітры ліс у (пастка) трапляе. | б) Копейка рубль бережёт. |
| 3. Языком у (Вільня), а (галава) за печчуф. | в) И на старуху бывает проруха. |
| 4. Па (хата) ходзіць, а дзвярэйм не знаходзіць. | г) Где много слов, там мало дела. |
Запішыце беларускія прыказкі, раскрываючы дужкі.
Вызначце, у якіх формах ужываюцца назоўнікі 1-га скланення, растлумачце напісанне канчаткаў.
|
Звярніце ўвагу! Назоўнікі агульнага роду, якія абазначаюць асоб жаночага полу, змяняюцца як назоўнікі 1-га скланення: запявала Марына — запявале Марыне. Назоўнікі мужчынскага роду і агульнага роду, што абазначаюць асоб мужчынскага полу, з націскнымі канчаткамі -а, -я змяняюцца як назоўнікі 1-га скланення з адпаведнымі асновамі: старшына — старшыне, ляўша Кузьма — ляўшы Кузьме, нераўня Ілья — нераўні Ільі. Назоўнікі мужчынскага роду і агульнага роду, што абазначаюць асоб мужчынскага полу, з ненаціскнымі канчаткамі скланяюцца як рознаскланяльныя, таму што ў назоўным, родным і вінавальным склонах яны маюць канчаткі 1-га, а ў давальным, творным і месным — 2-га скланення. У месным склоне адзіночнага ліку ў назоўніках мужчынскага і агульнага роду з асновай на цвёрды пішацца канчатак -е: ( пры ) сапраўдным мужчине, ( пры ) малайчыне Андрэю, ( пры ) непаседзе Алесю, але: ( пры ) тату. |