Беларуская мова. 10 клас

Прачытайце тэкст. Выпішыце сказы з «перанесенымі» тапонімамі*, раскрываючы дужкі і ўстаўляючы, дзе трэба, прапушчаныя літары. Пастаўце неабходныя знакі прыпынку. Растлумачце, на аснове чаго ўзнік перанос назвы ў кожным выпадку.

Перанесеныя назвы

Цікавыя мікратапонімы запісаны намі ў гарадскім пасёлку Глуша Бабруйскага раёна Магілёўскай вобласці. Дз(?)ве часткі пасёлка маюць даволі (не)чака(н/нн)ыя наймен..і —  Шанхай і Куба. Такія тапонімы называюцца перанесенымі, да таго ж яны маюць іранічны падтэкст. Узнікне(н/нн)е першай назвы Шанхай тлумачыцца тым што (г)эты раён (з)даўна быў (густа)населе(н/нн)ым. Што ж да наймен..я Куба то яно звязана з а..даленас(?)цю гэтага раёна ў параўнан..і з іншымі са знаходжан..ем яго на ў(з/с)краіне пасёлка.

Гомельскія старажылы таксама памятаюць найменні, якія мы назвалі перанесенымі. (Паўночна)ўсходняя ў(з/с)краіна Гомеля цяпер гэта раён грузавога порта (у/ў)канцы ХІХ — пачатку ХХ стаго..дзя называлася Каўказ. На стромых адхонах рвоў (адсюль, верагодна, і назва) у невялікіх хацінах жылі рыбакі, лодачнікі, рамеснікі. Паміж чыгункай, ва..залам і коннай плошчай цяпер — цэнтральны гара(дс/ц)кі рынак разм..шчалася яшчэ адна ў(з/с)краіна старога Гомеля — Амерыка. Жылі тут шаўцы, краўцы, сталяры, бляхары, кушняры, цырульнікі, рамізнікі, чырванадрэўшчыкі, нават жывапісцы. У 10- 20-я гады ХХ стагоддзя некаторыя сем’і адсюль ад’язджалі ў Амерыку, іх двары сталі называць «прахаднымі», бо яны былі пустымі, безгаспадарнымі. Гэта дае магчымасць без цяжкасці зразумець узнікненне назвы Амерыка (Паводле А. Рогалева).

 Чаму аўтар сцвярджае, што беларускія тапонімы Шанхай, Куба маюць іранічны падтэкст? Назавіце вядомыя вам «перанесеныя» тапонімы.

 Растлумачце, чым займаюцца (займаліся) шаўцы, краўцы, бляхары, кушняры, цырульнікі, рамізнікі, чырванадрэўшчыкі.

● Знайдзіце ў тэксце сінонім да слова назва, зрабіце яго словаўтваральны разбор.

● Выпішыце з тэксту словы: а) з фанетычным падаўжэннем зычных; б) з марфалагічным падваеннем.