Хімія. 10 клас

Раней упаміналася, што найпрасцейшай ненасычанай карбонавай кіслатой з’яўляецца акрылавая кіслата:

Акрылавая кіслата ўяўляе сабой бясколерную вадкасць з рэзкім пахам, добра растваральную ў вадзе, тэмпература яе кіпення роўна 141 °С.

Так як нараўне з карбаксільнай групай акрылавая кіслата змяшчае двайную сувязь C C, то яна праяўляе ўласцівасці, характэрныя і для кіслот, і для алкенаў. Сапраўды, для акрылавай кіслаты характэрны ўсе ўласцівасці карбонавых кіслот — яна рэагуе з металамі, аксідамі металаў, шчолачамі, утварае складаныя эфіры са спіртамі. Таксама як і алкены, акрылавая кіслата ўступае ў рэакцыі далучэння па двайной сувязі C C. Напрыклад, акрылавая кіслата абясколервае бромную ваду:

Падобна алкенам, акрылавая кіслата і яе вытворныя ўступаюць у рэакцыю полімерызацыі:

Палімеры на аснове акрылавай кіслаты шырока выкарыстоўваюцца для атрымання арганічнага шкла, сінтэтычных валокнаў і інш.

Сярод ненасычаных аднаасноўных карбонавых кіслот асаблівую цікавасць прадстаўляюць алеінавая С₁₇Н₃₃ СООН, лінолевая С₁₇Н₃₁ СООН і ліналенавая С₁₇Н₂₉ СООН кіслоты, вуглевадародныя радыкалы якіх змяшчаюць адну, дзве і тры двайныя сувязі адпаведна.

Усе гэтыя кіслоты маюць неразгалінаваную будову, іх структурныя формулы:

Астаткі дадзеных кіслот уваходзяць у састаў тлушчаў. Таму, таксама як пальміцінавая і стэарынавая кіслоты, яны называюцца вышэйшымі тлустымі кіслотамі.

Таксама як пальміцінавая і стэарынавая кіслоты, ненасычаныя вышэйшыя тлустыя кіслоты нерастваральныя ў вадзе.

Ліналенавая кіслата з’яўляецца адной з так званых амега-3 кіслот, бо змяшчае двайную сувязь у амега-3 пазіцыі:

Карысць такіх кіслот для арганізма чалавека ў цяперашні час не выклікае сумненняў. Гэтыя кіслоты не сінтэзуюцца нашым арганізмам, таму вялікае значэнне мае ўжыванне ў ежу прадуктаў, багатых гэтымі рэчывамі: тлустых гатункаў рыбы, авакада, ільнянога алею і г. д.