§ 26. Утварэнне слоў і іх ужыванне ў адпаведнасці з правіламі словаўтварэння

Практыкаванне 218

Прачытайце тэкст, утвараючы ад дзеясловаў, запісаных у дужках, дзее­пры­метнікі. Дайце тэксту загаловак.

Першае, з чым дарослыя знаёмілі дзяцей, былі цацкі. Для малень­кіх каліс(?)ці майстравалі кружолку — драўляны кружок, у цэнтры якога прадз..валі стрыжань з (завастрыць) канцом. З лазовых і в..р­бовых пруткоў хлапчукі майстравалі свісткі.

Прасцей за ўсё было зрабіць звычайную пі(с/ш)чалку: прыклаў лісцінку пырнік.. да губ і пі(с/ш)чы.

А як абы(?)сціся (у/ў)летку жэўжыку без гушкалак? На сукі дрэў, што стаялі побач, клалі тоўстую палку, да якой прывяз(?)валі канцы вяроўкі. Дастаткова (на)сярэдзіну вяроўкі пакласці (не/ня)вялікую дошчачку, каб можна было гушкацца.

Вельмі простым быў драўляны канёк, у якім (нагрэць) жалезным прутком былі (прапаліць) дз(?)ве дзіркі для працягвання вяровачкі. На ніжняй час(?)цы канька замацоўвалім тоўсты дрот. Дзеці каталіся па лёдзе на адным каньку, а..штурхоўваючыся другой нагой.

На плоце агарода вешалі вятрак.сн Ён уяўляў дз(?)ве шыро­кія лучы­ны, (звязаць) крыж(?)на(?)крыж і (накалоць) на цвік, які быў (убіць) у палку. Паз(?)ней сталі рабіць драўляны самалёт, што быў (замацаваць) на кіі і (у/ў)перадзе меў прапелер з (выразаць) лу­чынкі (Паводле А. Лакоткі, С. Барыса).

Растлумачце напісанне арфаграм у словах. Спішыце два апошнія абзацы тэксту, раскрываючы дужкі і ўстаўляючы, дзе трэба, прапушчаныя літары.
 Шляхам падбору роднасных слоў растлумачце значэнні слоў кружолка, пішчалка, свісток. Ад якіх слоў яны ўтварыліся? Назавіце ўтваральныя асновы і словаўтваральныя сродкі.
Знайдзіце ў тэксце па пяць-шэсць слоў, што адпавядаюць кожнаму з прыведзеных у табліцы спосабаў марфалагічнага (марфемнага) словаўтварэння. Запішыце словы ў пачатковай форме ў адпаведныя графы табліцы.

 Разгледзьце фотаздымак. Якія цацкі на ім адлюстраваны і з чаго яны зроб­лены? Карыстаючыся рознымі крыніцамі інфармацыі, раскажыце пра бела­рускія прадпрыемствы, на якіх вырабляюць дзіцячыя цацкі.