§ 9. Еўропа феадальная
2. Сюзерэнітэт-васалітэт, феадальная іерархія
Перадача зямлі (інвестытура) ад сеньёра да васала суправаджалася спецыяльнай цырымоніяй, званай амаж. Яна была сімвалічным замацаваннем васальнай пазямельнай залежнасці. У час амажу васал укладваў свае злучаныя далоні ў далоні сеньёра. Ён даваў клятву верна служыць сеньёру і прызнаваў сябе «яго чалавекам». У адказ сеньёр гарантаваў сваю падтрымку.
Васал абавязаны быў удзельнічаць у ваенных паходах на баку сеньёра, ён таксама мог служыць пры двары гаспадара, займаючыся адміністрацыйнай або судовай дзейнасцю. Ваенная служба звычайна доўжылася 30–40 дзён на год. Калі сеньёр трапляў у палон, выходзіла замуж яго старэйшая дачка або яго старэйшы сын пасвячаўся ў рыцары, васал аказваў фінансавую дапамогу.
Атрымаўшы зямельнае ўладанне, феадал, у сваю чаргу, мог перадаць яго частку іншаму васалу, робячыся ў дачыненні да яго сеньёрам. Таму вынікам развіцця феадальных адносін стала лесвічная структура грамадства землеўладальнікаў. На верхняй прыступцы гэтай лесвіцы знаходзіўся манарх, які раздаваў землі сваім васалам, што месціліся прыступкаю ніжэй за сюзерэна-караля. Яны, у сваю чаргу, раздавалі землі іншым феадалам, якія знаходзіліся на больш нізкай прыступцы феадальнай лесвіцы. Феадальная лесвіца заканчвалася прыступкай «аднашчытных» рыцараў, якія ўжо не маглі дазволіць сабе мець васала з-за недастатковай колькасці зямлі. Такая іерархічная лесвіца існавала ў кожнай феадальнай дзяржаве Заходняй Еўропы.
Пераход ад бенефіцыю да феода азнаменаваў таксама ўнутрыпалітычныя змяненні ў краінах Заходняй Еўропы. Была сфарміравана ўстойлівая лесвіца паслядоўнага панавання-падпарадкавання, заснаваная на пазямельнай (феод) і асабістай (амаж) залежнасці аднаго феадала ад другога. Кожны васал знаходзіўся ў залежнасці толькі ад свайго сеньёра, а сеньёру свайго сеньёра ён ужо не падпарадкоўваўся. Таму многія буйны`я феадалы адчувалі сваю незалежнасць ад вярхоўнай улады. Больш за тое, калі васал лічыў, што сеньёр абараняе яго недастаткова добра, то ён мог выступіць супраць яго са зброяй. У пачатку Высокага сярэднявечча гэта прывяло да таго, што феадалы сталі весці паміж сабой войны. У выніку ў дзяржавах з’явіліся незалежныя буйны`я ўладанні асобных феадалаў. Пачаўся перыяд феадальнай раздробленасці.
Тым не менш сістэма сюзерэнітэту-васалітэту з’яўлялася асновай палітычнага ладу феадальнай манархіі і забяспечвала адзінства паноўнага класа землеўладальнікаў у перыяд феадальнай раздробленасці.