Сусветная гісторыя ад старажытных часоў да канца XVIII ст. 10 клас

Цывілізацыі Старажытнага Усходу, якія склаліся ў басейнах рэк (Ніла, Тыгра і Еўфрата, Інда і Ганга, Хуанхэ і Янцзы), былі аддзелены адна ад адной вялікімі адлегласцямі і таму амаль не мелі сувязяў паміж сабой. Гэтая ізаляванасць адыгрывала супярэчлівую ролю ў іх лёсах: цяжкапераадольныя ­прыродныя бар’еры (горы, пустыні, бязводныя стэпы, моры) абаранялі басейны рэк — ​калыскі гэтых цывілізацый — ​ад нападу звонку, але яны ж, абмяжоўваючы знешнія сувязі, часам запавольвалі развіццё грамадскіх адносін. Ізаляванасць і кансерватыўнасць развіцця старажытнаўсходніх цывілізацый садзейнічалі захаванню нязменных традыцый, непадзельнаму панаванню рэлігій у ідэйным жыцці, панаванню ўсталяваных канонаў у архітэктуры і мастацтве.

Узнікнуўшы незалежна адна ад адной, цывілізацыі Старажытнага Усходу істотна адрозніваліся. Толькі паступова яны знаходзілі шляхі ўзаемадзеяння і наладж­валі кантакты, спачатку гандлёвыя і палітычныя, затым культурныя.

Аднак асноўныя гаспадарчыя, земляробчыя традыцыі, арганізацыя грамадства разгляданых цывілізацый мелі вельмі шмат агульнага. Менавіта таму мы можам вывучаць іх у адзінстве. Арашальнае земляробства было асновай гаспадаркі. Яно вызваліла ад пастаяннай неабходнасці здабываць пракорм і стварыла умовы для фарміравання новага грамадства, якому ўласцівая сацыяльная дыферэнцыяцыя. Рост колькасці насельніцтва і, як вынік, павелічэнне працоўных рэсурсаў стварылі перадумовы для ўзнікнення адзіных дзяржаў, на чале якіх стаяў правіцель з неабмежаванай уладай.

Дзяржаўнасць Старажытнага Усходу прайшла ў сваім развіцці некалькі этапаў: першапачаткова з’явіліся племянныя аб’яднанні, у якіх сфарміраваліся гарадскія паселішчы; з развіццём палітычнай ролі гарадоў узніклі гарады-­дзяржавы; у розных формах ішлі аб’яднаўчыя працэсы, вынікам якіх стала фарміраванне вялізных імперый.