§ 17-1. Рэлігіі і культура сярэднявечных цывілізацый Азіі
4. Індуізм
З IV ст. у Індыі пачала ўмацоўвацца новая рэлігійная плынь — індуізм. Індуізм заснаваны на многіх ідэях старажытнай рэлігіі Вед, але адначасова прызнаў мноства мясцовых культаў і рэлігійных ідэй, якія былі распаўсюджаны ў розных народаў Індыі. З узмацненнем гэтай рэлігіі ў Індыі страчваў значэнне будызм, хоць некаторыя яго ідэі таксама патрапілі ў індуізм і ўзбагацілі яго.
Пачалося будаўніцтва шматлікіх пышных храмаў, у якіх можна было пакланяцца багам. Гэта адкрыла магчымасць шырокаму колу людзей удзельнічаць у рэлігійным жыцці, што раней было выключным прывілеем брахманаў. Узнікла традыцыя ўрачыстых святкаванняў і пакланення багам. Кожная каста мела свайго бога-апекуна.
Індуізм ніколі не характарызаваўся адзінствам. Найбольш шанавалі багоў Вішну і Шыву. Вішну быў вядомы яшчэ ў перыяд Вед, аднак тады ён не адыгрываў важнай ролі. Індуісты лічылі яго захавальнікам створанага свету, які ўсталёўвае справядлівасць і дорыць урадлівасць. Яго міласэрнасць дапамагае і выратоўвае людзей. У адпаведнасці з ідэямі сансары лічыцца, што ў Вішну ёсць 10 перараджэнняў — аватар.
Шыва шанаваўся як грозны і разбуральны бог. Вераць, што ён створыць новы свет для жыцця людзей. Ён перамагае дэманаў і дае людзям мірна працаваць. Вельмі папулярны малюнак Шывы, які танчыць у языках полымя, з лёгкасцю разбураючы свет грахоў. Гэтая здольнасць Шывы да разбурэння — напамін людзям пра неабходнасць выконваць боскія ўстанаўленні. Для тых, хто верыць у яго, Шыва з'яўляецца стваральнікам, абаронцам і ўправіцелем у сусвеце, ён у любы момант можа строга пакараць.