Сусветная гісторыя ад старажытных часоў да канца XVIII ст. 10 клас

З прыняццем хрысціянства сярод насельніцтва пачала пашырацца пісьменнасць. Пры манастырах сталі стварацца школы, дзе адукацыю маглі атрымаць прадстаўнікі розных пластаў насельніцтва. З узнікненнем у Высокім сярэднявеччы ўніверсітэтаў найбольш здольныя ўраджэнцы славянскіх земляў працягвалі навучанне ў вышэйшых навучальных установах. Так, у 1348 г. чэшскі кароль Карл IV заснаваў Пражскі ўніверсітэт, які стаў першай вышэйшай навучальнай установай у Цэнтральнай Еўропе. У пачатку XV ст. ва ўніверсітэце выкладаў філосаф, багаслоў і пісьменнік Ян Гус, які выступіў супраць падпарадкавання папе рымскаму. Ён прапаноўваў рэфармаваць царкву ў Чэхіі, зрабіўшы яе незалежнай ад уплыву папства. Ян Гус і яго прыхільнікі фактычна пачалі барацьбу за адраджэнне чэшскай культуры. Ён шмат пісаў на чэшскай мове для народа, рэфармаваў лацінскі алфавіт, прыстасаваючы яго для перадачы гукаў чэшскай мовы.

Другой вышэйшай навучальнай установай у Цэнтральнай Еўропе стаў Кракаўскі ўніверсітэт. Ён быў заснаваны ў 1364 г. польскім каралём Казімірам Вялікім. Трохі пазней дзякуючы каралеве Ядвізе ў ім быў адкрыты тэалагічны факультэт, што дазволіла ўніверсітэту стаць у адзін шэраг з вядучымі ўніверсітэтамі Еўропы. Гэтыя змены адбыліся ў перыяд праўлення караля Ягайлы, таму за ўніверсітэтам замацавалася назва Ягелонскі.

У славян, якія змаглі захаваць дзяржаўную незалежнасць, эпоха Адраджэння характарызавалася актыўным развіццём навукі. Так, у XV ст. сталі з'яўляцца навукова-публіцыстычныя трактаты. Прыкладамі такіх твораў служаць «Хроніка слаўнага польскага каралеўства» Яна Длугаша, «Дзевяць кніг аб правах зямлі чэшскай» Віктарына Карнеля і інш.

Значную ролю ў развіцці адукацыі і навукі адыграла ўзнікненне кнігадрукавання. У чэшскіх землях першая друкарня з'явілася каля 1470 г., неўзабаве пасля выдання «Бібліі» Іаганам Гутэнбергам. Большасць кніг, выдадзеных да канца XV ст. у Чэхіі, былі напісаны на чэшскай мове. У Польскім каралеўстве першыя друкарні з'явіліся ў канцы XV ст. Кнігі, якія выдаваліся там, былі напісаны на лацінскай мове.