§ 5-2. Грамадскія і палітычныя рухі

2. Сацыяльныя заваёвы рабочых у другой палове XIX ст.

У сярэдзіне XIX ст. у найбольш развітых краінах Еўропы стала асабліва заўважнай класавая барацьба паміж пралетарыятам і буржуазіяй. Гэта добра відаць на прыкладзе паўстання ліёнскіх ткачоў у 1831 і 1834 гг., руху англійскіх чартыстаў у сярэдзіне 1830-х — пачатку 1850-х гг., паўстання ткачоў у Сілезіі ў 1844 г.

Да гэтага часу ў краінах Захаду налічвалася каля 20 млн наёмных рабочых. Яны ўяўлялі сабой вельмі сур’ёзную сацыяльную сілу, аб’яднаную сумеснай вытворчай дзейнасцю пад дахам адной фабрыкі або завода. Рабочыя ўсё больш усведамлялі свае класавые інтарэсы. Разам з эканамічнымі яны пачалі выстаўляць і палітычныя патрабаванні. Створаныя імі міжнародныя арганізацыі мелі на мэце змяненне дзяржаўнага ладу і заваяванне ўлады рабочым класам.

У другой палове XIX ст. рабочыя ва ўпартай барацьбе дабіліся ўвядзення васьмігадзіннага працоўнага дня, павышэння заработнай платы, паляпшэння ўмоў працы і побыту. З развіццём буржуазнай дэмакратыі пашыраліся выбарчыя правы. Рабочыя партыі скарысталіся гэтай акалічнасцю. Яны прымалі ўдзел у выбарах і праводзілі ў парламенты сваіх дэпутатаў.

У барацьбе за свае правы рабочыя абапіраліся на сацыялістычную ідэалогію.