Гісторыя Беларусі, XIX — пачатак XXI ст. 11 клас

«Палажэнні 19 лютага 1861 г.» абавязвалі селяніна заплаціць памешчыку выкуп за зямлю. Кошт зямлі быў вельмі высокі, таму па законе пры выкупе сяляне плацілі 20 % адпаведнай сумы, а астатнія 80 % памешчыкам давала дзяржава. Сяляне станавіліся даўжнікамі дзяржавы на 49 гадоў. Высокія выкупныя плацяжы з улікам іншых дзяржаўных і земскіх збораў абцяжарвалі эканамічнае становішча сялян. Гэтыя плацяжы пазбаўлялі вяскоўцаў сродкаў, якія маглі быць укладзеныя ў земляробчую вытворчасць.

Выкуп уключаў у сябе плату як за зямлю, так і за феадальныя павіннасці — паншчыну і чынш — і па сутнасці з'яўляўся выкупам асобы.

Пастаянныя зямельныя адносіны памешчыкаў і сялян вызначаліся ўстаўнымі граматамі, якія складаліся па кожным маёнтку. У статутнай грамаце ўказваліся памеры зямельных участкаў і гадавая павіннасць з іх, а таксама ацэнка сядзібы на выпадак яе выкупу. Складзеныя ўстаўныя граматы правяраў міравы пасрэднік, які назначаўся з ліку дваран. Па законе на складанне ўстаўных грамат і іх падпісанне сялянамі і памешчыкамі адводзілася два гады. Акрамя міравых пасрэднікаў, для практычнага ажыццяўлення рэформы 1861 г. былі створаны спецыяльныя мясцовыя органы — павятовыя міравыя з'езды і губернскія па сялянскіх справах прысутнасці.