§ 3.2. Кіслоты: Спосабы атрымання кіслот

§ 3.2. Кіслоты

Спосабы атрымання кіслот

Класіфікацыя кіслот па наяўнасці або адсутнасці ў іх саставе кіслароду дазваляе супастаўляць некаторыя спосабы атрымання кіслот.

Так, многія бескіслародныя кіслоты можна атрымаць рэакцыяй злучэння вадароду з неметалам з наступным растварэннем прадукту ў вадзе:

H₂ + Cl₂ = 2HCl;

H₂ + S = H₂S.

Кіслародзмяшчальныя кіслоты атрымліваюць рэакцыяй злучэння адпаведных аксідаў з вадой:

Н₂O + SO₃ = H₂SO₄;

3Н₂O + Р₂О₅ = 2H₃PO₄.

Паколькі SiO₂ з вадой не ўзаемадзейнічае, для атрымання крэмніевай кіслаты спачатку атрымліваюць растваральную соль металу і толькі потым кіслату рэакцыяй абмену з больш моцнай кіслатой:

SiO₂ + 2NaOH_{(канц. р-р)} $begin mathsize 14px style equals with t on top end style$ Na₂SiO₃ + H₂O;

Na₂SiO₃ + H₂SO₄ = H₂SiO₃↓ + Na₂SO₄.

Як кіслародзмяшчальныя, так і бескіслародныя кіслоты часта можна атрымаць рэакцыяй абмену. Рэакцыя абмену можа працякаць у растворы паміж соллю, у састаў якой уваходзіць патрэбны кіслотны астатак, і іншай кіслатой; прычым умовай працякання рэакцыі з’яўляецца ўтварэнне слабай кіслаты, лятучай кіслаты або нерастваральнай солі:

Na₂SiO₃ + 2HCl = H₂SiO₃↓ + 2NaCl;

Na₂S + 2HCl = 2NaCl + H₂S↑;

BaCl₂ + H₂SO₄ = BaSO₄↓ + 2HCl.

Рэакцыя абмену магчымая пры ўзаемадзеянні цвёрдых солей і нелятучай канцэнтраванай сернай кіслаты пры награванні:

NaCl_(цв) + H₂SO_4(канц) $equals with t on top$ HCl↑ + NaHSO₄

або 2NaCl_(цв) + H₂SO_4(канц) $equals with t on top$ 2HCl↑ + Na₂SO₄;

NaNO_3(цв) + H₂SO_4(канц) $equals with t on top$ HNO₃↑ + NaHSO₄

або 2NaNO_3(цв) + H₂SO_4(канц) $equals with t on top$ 2HNO₃↑ + Na₂SO₄;

CH₃COONa_(цв) + H₂SO_{4(1 : 1)} $equals with t on top$ CH₃COOН↑ + NaHSO₄.

Варта адзначыць, што ў прамысловасці атрыманне кіслот часта з’яўляецца шматстадыйным працэсам. Напрыклад, адзін з прамысловых спосабаў атрымання сернай кіслаты ўключае тры стадыі:

FeS₂ → SO₂ → SO₃ → H₂SO₄.