§ 3.1. Аксіды

Хімічныя ўласцівасці аксідаў

Хімічныя ўласцівасці солеўтваральных аксідаў паказаны ў табліцы 1.1.

Табліца 1.1. Хімічныя ўласцівасці солеўтваральных аксідаў

Асноўныя
(Na2O, СаО, MgO, FeO  — аксіды металаў)		 Амфатэрныя
(Al2O3, Cr2O3, ZnO, BeO — аксіды металаў)		 Кіслотныя
(SO3, CO2, P2O5, CrO3 — аксіды і металаў, і неметалаў)
Рэагуюць:
з вадой:

Аксіды шчолачных і шчолачназямельных металаў 

СаО + Al2O3 begin mathsize 14px style equals with t on top end style Ca(AlO2)2

—

(акрамя SiO2):

SO3 + H2O = H2SO4
з кіслотамі:
МgO + 2HCl = MgCl2 + H2O ZnO + 2HCl = ZnCl2 + H2O —
са шчолачамі:
—

ZnO + 2NaOH(цв) begin mathsize 14px style equals with t on top end style Na2ZnO2 + H2O;

ZnO + Н2О + 2NaOH(р-р) = Na2[Zn(OH)4]

 CO2 + Са(ОН)2 = CaCO3 + Н2О
з кіслотнымі аксідамі:
CaO + SiO2 begin mathsize 14px style equals with t on top end style CaSiO3 Аl2O3 + Р2O5 begin mathsize 14px style equals with t on top end style 2AlРO4 —
з асноўнымі аксідамі:
— ВаО + Al2O3 begin mathsize 14px style equals with t on top end style Вa(AlO2)2 3CaO + Р2O5 begin mathsize 14px style equals with t on top end style Ca3(РO4)2
з амфатэрнымі аксідамі:
СаО + Al2O3 begin mathsize 14px style equals with t on top end style Ca(AlO2)2 ZnO + Al2O3 begin mathsize 14px style equals with t on top end style Zn(AlO2)2 ZnО + SiO2 begin mathsize 14px style equals with t on top end style ZnSiO3

Да нясолеўтваральных аксідаў адносіцца невялікая колькасць аксідаў неметалаў з нізкімі значэннямі ступені акіслення: straight C with plus 2 on top straight O comma space Si with plus 2 on top straight O comma space stack straight N subscript 2 with plus 1 on top straight O comma space straight N with plus 2 on top straight O. Пры пакаёвай тэмпературы яны не ўтвараюць солі ні з кіслотамі, ні са шчолачамі. Аднак для іх характэрны рэакцыі са змяненнем ступені акіслення элемента, які ўтварае аксід.

img

Акісляльна-аднаўленчыя ўласцівасці могуць праяўляць не толькі нясолеўтваральныя, але таксама асноўныя, кіслотныя і амфатэрныя аксіды. У якасці прыкладаў прывядзём некаторыя практычна значныя ператварэнні аксідаў:

begin mathsize 14px style 2 straight N with plus 2 on top straight O space plus space straight O subscript 2 space equals space 2 straight N with plus 4 on top straight O subscript 2 end style (прамежкавая стадыя вытворчасці азотнай кіслаты);

begin mathsize 14px style 3 straight C with plus 2 on top straight O space plus stack space Fe with plus 3 on top subscript 2 straight O subscript 3 space equals space 2 Fe with 0 on top space plus space 3 straight C with plus 4 on top straight O subscript 2 end style (атрыманне жалеза, доменны працэс);

begin mathsize 14px style stack straight W with plus 6 on top straight O subscript 3 space with blank on top plus space 3 straight H subscript 2 space equals space straight W with 0 on top space plus space 3 straight H subscript 2 straight O blank with blank on top end style (атрыманне вальфраму);

begin mathsize 14px style space Si with plus 4 on top straight O subscript 2 space plus space 2 Mg space equals space Si with 0 on top space plus space 2 MgO space end style(атрыманне крэмнію).