Геаграфія. 11 клас

Асноўныя напрамкі аховы атмасферы (мал. 38-1).

Клуб географаў-знаўцаў. Гранічна дапушчальная канцэнтрацыя (ГДК) зацверджаны ў заканадаўчым парадку санітарна-гігіенічны нарматыў. Пад ГДК разумеецца максімальная канцэнтрацыя хімічных элементаў і іх злучэнняў ў навакольным асяроддзі, якая пры паўсядзённым уплыве на працягу доўгага часу не выклікае ў чалавека дрэннага самаадчування ці захворванняў.

Клуб географаў-знаўцаў. Санітарна-ахоўная зона — гэта паласа, якая аддзяляе крыніцы прамысловага забруджвання ад жылых ці грамадскіх будынкаў, для абароны насельніцтва ад уплыву шкодных фактараў вытворчасці. Шырыня гэтых зон складае ад 50 да 1000 м у залежнасці ад віду вытворчасці, ступені шкоднасці і колькасці рэчываў, што выдзяляюцца ў атмасферу.

Свет і Беларусь. У законе Рэспублікі Беларусь «Аб ахове атмасфернага паветра» ад 16 снежня 2008 г. пазначаны асноўныя прынцыпы аховы атмасфернага паветра ў нашай краіне.

Метады і спосабы зніжэння антрапагеннага забруджвання атмасферы. Сістэма аховы атмасфернага паветра ад забруджвання ўключае комплекс узаемазвязаных метадаў. Найважнейшым элементам гэтай сістэмы з’яўляецца санітарны нагляд за чысцінёй паветра і нармаванне забруджванняў.

Паразважаем. Чаму сістэма аховы атмасфернага паветра ад забруджвання павінна ўключаць комплекс узаемазвязаных метадаў?

Клуб географаў-знаўцаў. Гранічна дапушчальны выкід (ГДВ) — нарматыў гранічна дапушчальнага выкіду забруджвальнага рэчыва ў атмасфернае паветра для стацыянарнай крыніцы забруджвання атмасфернага паветра. Ён устанаўліваецца з улікам тэхнічных нарматываў выкідаў, фонавага забруджвання атмасфернага паветра і экалагічных нарматываў.

Сродкі абароны атмасферы павінны абмяжоўваць наяўнасць шкодных рэчываў у паветры асяроддзя пражывання чалавека на ўзроўні не вышэй за ГДК.

На практыцы рэалізуюцца наступныя варыянты абароны атмасфернага паветра (мал. 38-2).

Мерапрыемствы па барацьбе з забруджваннем атмасферы выкідамі аўтатранспарту ўключаюць ацэнку аўтамабіляў па таксічнасці выхлапаў. Пры спраўным рухавіку ў выхлапныя газы ўтрымліваюць не больш за дапушчальную норму вокісу вугляроду.

Клуб географаў-знаўцаў. Адзін легкавы аўтамабіль штогод паглынае з атмасферы ў сярэднім больш за 4 т кіслароду, выкідваючы з выхлапнымі газамі прыкладна 800 кг вокісу вугляроду, каля 40 кг вокіслаў азоту і амаль 200 кг розных вуглевадародаў.

Удасканаленне рухавікоў унутранага згарання з улікам патрабаванняў экалогіі — адна з сур’ёзных задач, якая стаяць сёння перад канструктарамі. Перавод аўтатранспарту на газавае паліва паменшыць выкід у атмасферу шкодных рэчываў. Сумарны выкід таксічных рэчываў аўтамабіляў, якія працуюць на звадкаваным газе, значна меншы, чым у машын з бензінавымі рухавікамі. Акрамя таго, звадкаваны газ таннейшы за бензін.

Клуб географаў-знаўцаў. У параўнанні з традыцыйным транспартам аўтамабілі, якія выкарыстоўваюць звадкаваны прыродны газ, на 90–97 % выдзяляюць менш вуглякіслага газу, дыяксіду вугляроду — на 25 %, аксідаў азоту на 35–60 %, іншых неметанавых вуглевадародных выкідаў — на 50–75 %. Акрамя таго, адбываецца меншы выкід таксічных, канцэрагенных рэчываў і практычна адсутнічаюць выкіды цвёрдых часціц.

Спецыялісты ўсё часцей звяртаюцца да ідэі стварэння «чыстага» аўтамабіля — электрамабіля. У інтарэсах абароны навакольнага асяроддзя лічыцца мэтазгодным перавод аўтатранспарту на электрацягу, асабліва ў буйных гарадах.

Паразважаем. Ці можа чалавецтва адмовіцца ад аўтамабільнага транспарту? Ці ёсць віды транспарту, якія не забруджваюць навакольнае асяроддзе? Якія віды транспарту ў буйных гарадах з’яўляюцца больш экалагічнымі?

Распрацаваны новыя сістэмы кіравання гарадскім транспартам, якія зводзяць да мінімуму ўтварэнне затораў. Пабудаваныя аўтамагістралі ў абход гарадоў. Па іх рухаецца транзітны транспарт, які раней праязджаў па гарадскіх вуліцах. Гэта дазволіла знізіць інтэнсіўнасць руху, паменшыць шум, зрабіць паветра ў гарадах чысцейшым.

Свет і Беларусь. У Мінску на долю аўтатранспарту прыпадае каля 87 % выкідаў забруджвальных рэчываў у атмасфернае паветра і толькі 13 % — на прамысловыя прадпрыемствы.

У буйных гарадах для зніжэння шкоднага ўплыву забруджвання паветра на чалавека выкарыстоўваюць спецыяльныя горадабудаўнічыя мерапрыемствы: занальную забудову жылых масіваў, калі блізка да дарогі размяшчаюць нізкія будынка, потым — высокія і пад іх абаронай дзіцячыя і лячэбныя ўстановы; транспартныя развязкі без перасячэнняў, азеляненне.