§ 4. Правілы сувязі выказніка і дзейніка, выражанага спалучэннем слоў

Практыкаванне 39

Ці можна, на вашу думку, лічыць Вікіпедыю адзінай крыніцай інфармацыі? Прывядзіце доказы ў абарону сваёй пазіцыі. Як часта вы карыстаецеся энцыклапедычнымі выданнямі? Якімі — найчасцей? Прачытайце фрагмент артыкула «Дзяржаўная мова» з энцыклапедыі «Беларуская мова». Вызначце стыль тэксту. Растлумачце напісанне слоў з прапушчанымі літарамі. Спішыце апошні абзац тэксту, устаўляючы прапушчаныя літары.

Кожная мова ўжываецца ў розных сферах жыц..я грама..тва. Гэтыя сферы найперш падз..ляюцца на д..ве буйныя часткі — афіцыйную і побытавую. Афіцыйнай (ад лац. officialis — ‘звязаны з урадам, з пасадай’) называюць мову, на якой працуюць дз..ржаўныя і адміністрацыйна-гаспадарчыя органы, грама..кія арганізацыі, ..становы навукі, культуры, службы быт.., гандл.. . На афіцыйнай мове в..дзецца навучан..е і выхаван..е ў сістэм.. адукацыі. Калі статус афіцыйнай мовы замацоўваецца і адлюстроўваецца ў сп..цыяльных зак..надаўчых актах, яна становіцца мовай дз..ржаўнай. Дз..ржаўнасць мовы — гэта юр..дычна замацава..ы і р..гламентаваны парадак яе выкарыстання ў афіцыйнай сферы грама..кіх зносін. Што да прыватных* моўных узаемадачыненн..ў людзей, у пэўнай ступені выбар імі мовы зносін з дз..ржаўнымі органамі і ўстановамі, з рознымі грама..кімі арганізацыямі, то гэта было, ёсць і застаецца асабістай справай грамадзян.
Такім чынам, паняцце «дз..ржаўная мова» звязана з мэтанакіраванай палітыкай дз..ржавы, а паняц..е «афіцыйная мова» — з практыкай, з традыцы..мі выкарыстан..я моў у пэўным грама..тве і з р..альным размеркаван..ем паміж імі асобных сацы..льных функцый. Наданне пэўнай мове статусу дз..ржаўнай — акт нацы..нальна-гістарычнай і нацы..нальна-культурнай значнасці. Варта ад..начыць, што афіцыйная мова не абавязкова набывае статус дз..ржаўнай, але дз..ржаўная мова не можа не пра..сці этап.. афіцыйнага ўжыван..я (Я. Цумараў).

Раскажыце, як суадносяцца тэрміны дзяржаўная мова і афіцыйная мова.
Выпішыце прыклады словазлучэнняў на розныя выпадкі выражэння галоўнага слова.
Запішыце сінанімічны рад да слова фрагмент. Растлумачце адценне ў значэнні кожнага сіноніма. Якія слоўнікі сінонімаў беларускай мовы вы ведаеце?