§ 5. Асноўныя якасці культуры маўлення. Правілы маўленчых паводзін. Маўленчы этыкет
Прачытайце выказванні айчынных вучоных. Вусна раскажыце, чаму правільнасць выступае асновай культуры маўлення.
Маўленне правільнае, калі ў ім няма парушэння арфаэпічных, акцэнталагічных, словаўтваральных, марфалагічных, сінтаксічных, лексічных, фразеалагічных, прыказкавых норм. Асноўная ўмова правільнасці маўлення — добрае веданне названыхсл норм літаратурнай мовы, а значыць, і ўмелае валоданне імі (Паводле І. Лепешава).
Унармаванасць — сінонім правільнасці — найважнейшаям ўласцівасць літаратурнай мовы (А. Міхневіч).
Менавіта правільнасць маўлення забяспечвае яго адзінства, агульназразумеласць інфармацыі, якаяф перадаецца і ўспрымаецца. Правільнасць заключаецца ў адпаведнасці маўлення тым законам і правілам, якія дзейнічаюць у мове (Паводле Т. Тамашэвіча).
Правільнасць маўлення — аснова, якая дае магчымасць асобе пастаянна ўдасканальваць сваё маўленчае майстэрства.сн Правільнасць маўлення падразумявае строгае захаванне літаратурных норм, мэтазгоднасцьсл выкарыстання тых або іншых моўных адзінак у працэсе зносін (Паводле І. Навасельцавай).
Запішыце выказванне, якое, на вашу думку, найбольш дакладна, поўна акрэслівае правільнасць як асноўную якасць культуры маўлення. Падкрэсліце граматычныя асновы, дайце агульную характарыстыку сказам.
• Растлумачце пастаноўку працяжніка ў прыведзеных выказваннях.
Практыкаванне № 45-2
Устанавіце адпаведнасць паміж назвамі тропаў і фігур маўлення і іх азначэннямі.
1) эпіфара
2) анафара
3) інверсія
4) антытэза
5) парцэляцыя
6) эліпсіс
7) аксюмаран
8) рытарычнае пытанне
9) градацыя
10) сінтаксічны паралелізм
а) аднолькавы пачатак сказаў, радкоў верша
б) аднолькавае заканчэнне сказаў, радкоў верша
в) супрацьпастаўленне
г) змяненне звычайнага парадку слоў у словазлучэнні або сказе
д) пропуск слова, якое зразумела без кантэксту
е) спалучэнне кантрасных, несумяшчальных паводле сэнсу слоў
ж) аднолькавая пабудова суседніх фраз, сказаў
з) парадак слоў і выразаў, пры якім інтэнсіўнасць дзеяння або прызнака нарастае або змяншаецца
і) стылістычнае вылучэнне частак, асобных слоў у сказе
к) пытанне, якое не патрабуе адказу