§ 6. Тэмпература як экалагічны фактар. Пайкілатэрмныя і гамаятэрмныя арганізмы
- Успомніце, якую ролю адыгрывае тэмпература асяроддзя ў жыцці розных арганізмаў.
- Як вы думаеце? Чаму пры перамяшчэнні з поўдня на поўнач памеры цела жывёл, як правіла, павялічваюцца, а вышыня раслін памяншаецца?
- Вы даведаецеся, чаму тэмпература з’яўляецца адным з лімітуючых фактараў, якія арганізмы называюцца пайкілатэрмнымі, а якія — гамаятэрмнымі, як яны рэагуюць на змеяненне тэмпературы асяроддзя.
Праверым веды
Ключавыя пытанні
*1. У чым заключаецца абмежавальнае дзеянне тэмпературы на жыццё арганізмаў? Якія максімальныя значэнні тэмператур могуць пераносіць пракарыёты і эўкарыёты?
*2. Якія арганізмы называюць гетэратэрмнымі? Чаму?
*3. Выберыце пайкілатэрмныя арганізмы з прапанаванага пераліку: трытон, чарвяк дажджавы, бусел, чарапаха, кіт, спірагіра, слімак вінаградны.
*4. Вызначыце, якія з пералічаных жывёл з’яўляюцца гамаятэрмнымі: жаба, заяц, дэльфін, акула, кракадзіл, конь, саламандра, алень, воўк.
Складаныя пытанні
*1. Чаму пры перамяшчэнні з поўдня на поўнач у жывёл павялічваюцца памеры выступаючых частак цела? Прывядзіце аргументаваныя доказы.
*2. Як вядома, слон і бегемот маюць буйныя памеры цела, але жывуць на поўдні, што супярэчыць правілу Бергмана. Як гэта растлумачыць?
*Індывідуальнае дамашняе заданне. Складзіце пералік арганізмаў, якія жывуць у раёне вашага пражывання. З дапамогай літаратурных крыніц устанавіце іх сістэматычную прыналежнасць і падзяліце на пайкілатэрмных і гамаятэрмных.