§ 11. Навука, літаратура і мастацтва ў XIX ст.
Ключавая ідэя: XIX ст. стала часам з’яўлення абсалютна новых абласцей навуковых ведаў, якія хутка ўкараняліся ў штодзённае жыццё людзей. Рэакцыяй на грамадскія змены стала з’яўленне ў літаратуры і мастацтве новых кірункаў і жанраў.
Тэхнічны прагрэс стымуляваў развіццё навукі, якая, у сваю чаргу, садзейнічала ўдасканаленню прамысловай вытворчасці і мяняла звыклыя веды людзей пра навакольны свет. Біблейскія ўяўленні аб паходжанні чалавека і Сусвету падпалі пад скрышальную крытыку.
4. Пачатак фарміравання масавай культуры
Змяненне структуры еўрапейскага грамадства, стварэнне адукацыйных і культурна-асветніцкіх устаноў прывялі да выхаду мастацкай культуры са сцен палацаў і манастыроў. У сувязі з фарміраваннем новых сацыяльных слаёў, якія атрымалі доступ да паўнацэннай адукацыі, але не належалі да эліты, адбыўся падзел культуры на «масавую» і «элітарную».
У гэты перыяд узнікла ўяўленне аб «творчай эліце», якая складае меншую частку грамадства, і аб «масе» — асноўнай частцы насельніцтва. Пачалі стварацца агульнадаступныя гістарычныя і мастацкія музеі, таварыствы па вывучэнні старажытнасцяў.