Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да канца XVIII ст.

  Прачытайце мастацкі тэкст і выканайце заданні.

 З «Дзесяцігадовай аповесці пра ваенныя справы пана Крыштофа Радзівіла^[8]» Андрэя Рымшы^[9]
(Пераклад з польскай мовы А. Ул. Бразгунова)

Трэцяя частка аповесці

…Зноў Масква прэ навалай, зноў вайною страшыць,
Хоча ўзяці Інфлянты, кажа: землі – нашы.
Тут жа войска ў Інфлянты рушыў Князь Маскоўскі,
Пекны полк быў, што праўда, толькі не байцоўскі,
Бо пан Крыштаф насустрач выслаў сотню коней,
Гуф не дужа вялікі, – прэч Маскву пагоніць.
Нейкіх дзвесце жаўнераў – вось атрад ягоны,
Перад ім не ўстаялі маскалёў загоны.
Пыху збіў ім адразу – разбягацца мелі,
I што б’юць іх не жартам – хутка зразумелі…
…Сэрца Крыштафу раіць: з мужным хай намерам
Перш за ўсё апрабуе Дэрпта абарону,
I Кярпецкі той замак будзе ўміг ягоны.
Пэўна ведаў, што ў цвердзі люд заўсёды свежы,
Што кармленне^[10] ўсіх замкаў ад яе залежыць.
I таму паляцеў ён, як арол на мяса,
Хоць пе меў, пэўна, вояў восем соцень разам.
Да таго меў ландскнехтаў^[11] толькі сотню пешых,
Фальканетаў^[12] меў тройку між гарматаў меншых.
Аблажыў замак войскам, падступіў пад муры,
Зразумеў: з тых гарматаў сценаў не разбурыш.
Мусіў гетман тут справу неяк ратаваці,
Гонар ворага здачай зараз жа суняці…
Гетман, войска спыніўшы, кажа так жаўнерам:
«Зараз сам маю рушыць я на самы перад.
Воі слаўныя, жыцця я не пашкадую;
Дайце веры – забаву цвёрда крэдытую».
Годна рыцары дзячаць пану за прамову,
На Кярпецкі той замак рушаць адмыслова
З мужным сэрцам. I войска неба разбудзіла;
Змоўкнуць мусіла Рэха^[13] – дыху не хапіла.
Дзіды мечуць пад дахі смаляныя копы,
Ад мяча ў замку гінуць гордыя халопы.
Валіць дым там клубамі – вока не працерці,
I агню у задушшы ўсё далі пажэрці…
Гетман, пан міласэрны, тут жа і прыняў іх,
Потым рыцарству дзячыў і, па справах слаўных,
Адпачыць даў, каб кожны зноў дамоў вяртаўся
Жыў-здароў, бо пад мурам моцна спрацаваўся…

 1. Пра якую вайну ідзе размова ў гэтым літаратурным творы?
           2.  Знайдзіце прыкметы, якія пацвяджаюць, што дадзены твор быў напісаны ў перыяд гэтай вайны.

           3. Пакажыце на карце раён свету, дзе адбываецца дзеянне дадзенай літаратурнай крыніцы.

           4. Якія вобразы гістарычных герояў, падзей стварае аўтар? Як вы лічыце, што ў гэтым партрэце з’яўляецца перабольшваннем, перадузятым, непраўдзівым і г. д. Як вы думаце, з якой мэтай аўтар зрабіў так?

           5. Як аўтар літаратурнага твора тлумачыць учынкі сваіх герояў? Ці згодны вы з такімі ацэнкамі і аргументамі?

           6. Да якога грамадскага слоя, групы насельніцтва належыў аўтар? Наколькі ён быў аб’ектыўны ў перадачы падзей ці аўтар не імкнуўся да аб’ектыўнасці?