*§ 4-2. Аднасастаўныя сказы, іх віды і спосабы выражэння галоўнага члена ў іх. Размежаванне няпоўных і аднасастаўных сказаў. Сэнсава-стылістычная роля аднасастаўных сказаў у тэкстах розных тыпаў і стыляў маўлення

Практыкаванне 5

Прачытайце тэкст, замяняючы неазначальную форму дзеясловаў формай 2-й асобы множнага ліку загаднага ладу. Вызначце стыль тэксту. Падбярыце да яго загаловак. Каму можа быць адрасаваны гэты тэкст?

1.Прамова павінна быць падрыхтавана і папярэдне прадумана.
2.План выступлення размяшчаецца на адным баку ліста паперы; яго не варта пісаць на некалькіх лістах.
3.Калі прыйдзе час выступаць, упэўнена (падысці) да месца, з якога
павінны гаварыць.
4.(Стаяць) прама, разгарнуўшы плечы. Галаву (трымаць), трохі прыпадняўшы падбародак. Ногі павінны быць прыкладна на шырыні плеч. Не (прыціскаць) рукі да жывата, не (заломліваць) іх, не (счапляць) пальцы рук, не (закладваць) рукі за спіну, не (трымаць) рукі ў кішэнях, не (заплятаць) нагу за нагу.
5.Жэстыкуляцыя аратара павінна быць умеранай. (Трымаць) рукі вольна, не (махаць) рукамі, але і не (выцягваць) іх па швах.
6.(Вызначаць) гучнасць голасу ў адпаведнасці з аб’ёмам памяшкання і велічынёй аўдыторыі. Не (спрабаваць) перакрычаць аўдыторыю.
7.Голас (пускаць) не ўніз і не ўверх, а проста перад сабой над галовамі аўдыторыі.
8.Не (карыстацца) мікрафонам без крайняй неабходнасці. Мікрафон
абцяжарвае непасрэдны кантакт з аўдыторыяй.
9.Стаўшы перад аўдыторыяй, (усміхнуцца) і (паглядзець) на людзей.
10.(Зрабіць) невялікую пачатковую паўзу і (акінуць) поглядам аўдыторыю.
11.Плаўна (уступаць) у прамову. Не (пачынаць) занадта энергічна, інакш вам не хопіць сіл завяршыць прамову, а слухачам — вытрываць яе да канца.
12.(Гаварыць) спакойна і ўпэўнена, гучна і выразна, захоўваючы мерны тэмп (100-200 слоў у мінуту). Не (спрабаваць) змясціць максімум інфармацыі ў мінімум часу.
13.Падчас прамовы (глядзець) на аўдыторыю, паслядоўна фіксуючы поглядам групы людзей.
14.(Гаварыць) па магчымасці каротка.
15.(Выкарыстоўваць) толькі літаратурныя словы і выразы. (Імкнуцца) ужываць як мага менш замежных слоў.
16.(Прамаўляць) звязаныя фразы.
17.Не (баяцца) рэплік з залы. (Рэагаваць) або не (рэагаваць) на іх па абставінах і зыходзячы з вашых інтарэсаў.
18.Завяршэнне прамовы павінна быць энергічным і аптымістычным.
(Паказаць) уздымам голасу і інтанацыяй, што вы сказалі ўсё патрэбнае, і не (забыць) падзякаваць аўдыторыі за ўвагу (Паводле дапаможніка «Рыторыка»).

Раскажыце, якіх правіл вы прытрымліваецеся пры падрыхтоўцы прамовы.
Вызначце ў тэксце аднасастаўныя сказы. Ахарактарызуйце іх паводле асноўных прымет. Абгрунтуйце мэтазгоднасць ужывання ў тэксце скáзаў вызначанага тыпу.
Пакажыце, як утварыліся дзеепрыслоўі з тэксту. Якую ролю яны адыгрываюць у сказах?
Якім сінонімам можна замяніць слова аратар?