Грамадазнаўства. 11 клас

Права як сістэма норм. Права ўяўляе сабой сістэму агульнаабавязковых фармальна вызначаных правіл паводзінаў (норм), якія ўстанаўліваюцца дзяржавай і забяспечваюцца шляхам дзяржаўнага прымусу.

Нормы права знаходзяцца ў пэўнай сістэме, якая складаецца з галін і інстытутаў права. Галіна права аб’ядноўвае нормы, што рэгулююць аднародныя грамадскія адносіны. Як правіла, базавым нарматыўным прававым актам галіны з’яўляецца кодэкс.

Еўрапейскай прававой традыцыі ўласцівы падзел права на прыватнае і публічнае. Публічнае права ахоплівае нормы, што выражаюць інтарэсы грамадства ў цэлым і рэгулююць уладныя адносіны. Адным з бакоў у публічным праве заўсёды выступае дзяржава, якая прадпісвае пэўныя паводзіны. Прыватнае права ўключае нормы, якія адлюстроўваюць і абараняюць інтарэсы асобных грамадзян. Як правіла, у прыватным праве бакі роўныя.

Якія з названых галін права адносяцца да прыватнага права, а якія — да публічнага? 

Права заўсёды мае знешняе выражэнне. У юрыспрудэнцыі такое выражэнне называецца крыніцамі (формамі) права. У кожнай дзяржаве існуе ўласная гістарычна складзеная сістэма крыніц (форм) права. У Рэспубліцы Беларусь асноўнай крыніцай права з’яўляюцца нарматыўныя прававыя акты — афіцыйныя дакументы ўстаноўленай формы, прынятыя (выдадзеныя) нарматворчым органам (службовай асобай) у межах яго (яе) кампетэнцыі ці рэферэндумам. Да іх належаць Канстытуцыя і законы Рэспублікі Беларусь, дэкрэты і ўказы Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, пастановы Савета Міністраў і інш.

Нарматыўныя прававыя акты набываюць сілу з уключэннем у Нацыянальны рэестр прававых актаў Рэспублікі Беларусь і афіцыйным апублікаваннем на Нацыянальным прававым інтэрнэт-партале Рэспублікі Беларусь (http://www.pravo.by).

Знайдзіце на сайце інфармацыю пра колькасць апублікаваных сёння актаў. На яе аснове растлумачце неабходнасць існавання Нацыянальнага прававога інтэрнэт-партала Рэспублікі Беларусь як асноўнага дзяржаўнага інфармацыйнага інтэрнэт-рэсурсу ў галіне права і прававой інфармацыі.