Біялогія. 11 клас

Множны алелізм. Афарбоўка насення гароху, наследаванне якой вывучаў Г. Мендэль, вызначаецца двума алелямі — дамінантным і рэцэсіўным. Аднак многія гены прадстаўлены не двума, а большым лікам алеляў. Напрыклад, ген, які вызначае ў чалавека групы крыві (па сістэме АВ0), як ужо адзначалася, існуе ў трох формах — I^A, I^B, I⁰.

З’ява існавання гена больш чым у дзвюх алельных формах называецца множным алелізмам. Пры гэтым у любога арганізма, саматычныя клеткі якога змяшчаюць дыплоідный набор храмасом, ёсць не больш за два алелі кожнага гена.

Множныя алелі нярэдка ўтвараюць серыі, у якіх кожны папярэдні алель дамінуе ў адносінах да наступных. Так, ген, які вызначае колер шэрсці труса, прадстаўлены некалькімі алельными формамі (мал. 32.3). Пры гэтым алель с, які абумоўлівае чорную афарбоўку, дамінуе над алелямі шыншылавай (с^ch), гімалайскай (с^h) і белай (с^а) афарбоўкі. Ген, які кантралюе шыншылавую афарбоўку, дамінуе над генамі, што вызначаюць гімалайскую і белую. І нарэшце, алель с^h дамінантны ў адносінах да алеля с^а. Гэта можна паказаць у выглядзе: С > с^ch > сh > с^а. Падобным чынам узаемадзейнічаюць гены, якія кантралююць афарбоўку вачэй у пладовай мушкі дразафілы (чырвоная > каралавая > вішнёвая > абрыкосавая і г. д. да белай), форму белых плям на лістах канюшыны паўзучай і інш.