§ 0-32. Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова. Марфалагічныя прыметы, сінтаксічная роля дзеепрыметніка. Утварэнне і правапіс дзеепрыметнікаў. Марфалагічны разбор дзеепрыметніка

Практыкаванне 8-323

Прачытайце сказы і вызначце сродкі замены не ўласцівых беларускай мове дзеепрыметнікаў пры перакладзе з рускай мовы. Ахарактарызуйце іх сэнсава-стылістычную адпаведнасць.

1. Женщина, сидевшая у его ног, всё еще рассказывала про Сталинград.

2. У одного из вагонов стоял красноармеец, издали обративший на себя внимание Сабурова гвардейской выправкой…

3. …И только пыль впереди, завивавшаяся на буграх, похожа была на далёкие клубы́ порохового дыма.

4. Немцы готовились к ночи, пуская в воздух первые белые ракеты, обозначавшие их передний край.

5. — Ишь ты, голос потерял, — удовлетворённо заметил Конюков, сам запыхавшийся от борьбы с немцем.

6. Переждав ещё одну пулемётную очередь, все рванулись как-то решительно и разом к уже видневшимся стенам дома.

7. Зато и слева, и справа беспрерывно слышались артиллерийские раскаты, перемежавшиеся с раскатами грома.

8. — За мной! — крикнул Сабуров, выждав, когда работающий немецкий пулемёт перенёс огонь куда-то левее.

9. Ноги его вдруг подкосились от усталости, и, сев на первый подвернувшийся стул, он почти равнодушно сказал, вытирая пот со лба…

 (К. Симонов.)

1. Жанчына, што сядзела ля яго ног, усё яшчэ расказвала пра Сталінград.

2. Ля аднаго з вагонаў стаяў чырвонаармеец, які здалёк звярнуў на сябе ўвагу Сабурава гвардзейскай выпраўкай…

3. …І толькі наперадзе, на ўзгорках, завіваўся пыл, і быў ён падобны на далёкія клубы́ парахавога дыму.

 4. Немцы рыхтаваліся да ночы, пускалі ў паветра першыя белыя ракеты, акрэсліваючы свой пярэдні край.

5. — Бач ты, голас згубіў, — задаволена заўважыў Канюкоў, усё яшчэ цяжка дыхаючы ад барацьбы з немцам.

6. Перачакаўшы яшчэ адну кулямётную чаргу, усе рвануліся рашуча і раптам наперад да ўжо недалёкіх сцен.

7. Затое і злева, і справа ўвесь час чуліся артылерыйскія раскаты ўперамежку з раскатамі грому.

 8. — За мной! — крыкнуў Сабураў, счакаўшы, калі нямецкі кулямёт перанёс агонь некуды лявей.

 9. Ногі яго раптам пачалі падкошвацца ад стомленасці, і ён, сеўшы на нейкае крэсла, амаль раўнадушна сказаў, выціраючы пот з ілба…

(Пер. А. Кудраўца.)