Беларуская літаратура. 10 клас

Сатырычны раман

Сатырычны раман — твор вялікай эпічнай формы, які вызначаецца рэзкасцю выкрыцця сацыяльных недахопаў грамадства, сучаснага аўтару. Спачатку праблема паказваецца нібыта як норма, каб потым праз смех і адначасова абурэнне стала бачна, што гэта норма — толькі імітацыя, якая хавае сапраўднае зло.

Сюжэт сатырычнага рамана можа быць схематычны, бо ён толькі аснова для выяўлення тых ці іншых праблем грамадства. Вылучаюць два тыпы сатырычных твораў:

1. сацыяльная сатыра (сатыра на ворага; адмаўленне наяўнай сацыяльнай сістэмы);
2. сатыра на недахопы (аўтар звяртае ўвагу толькі на асобныя праблемы, не патрабуючы знішчэння сістэмы, якая гэтыя праблемы спарадзіла).

Раскрыццё вобразаў у рамане часта адбываецца не праз дэталізацыю псіхалагічнага партрэта, а праз сатырычнае абагульненне. У кожным, нават выпадковым, персанажы выяўляецца той недахоп, супраць якога паўстае аўтар, таму колькасць персанажаў можа быць вялікая. Асобныя бакі сацыяльнага ладу сатырык увасабляе ў асобных характарах, таму на першы план выходзяць адмоўныя тыпы. Станоўчыя героі або з’яўляюцца фонам, або наогул адсутнічаюць.

Камічнае ўзмацняецца праз гіпербалізацыю і гратэск¹ да фантастычнага, неверагоднага, і яно апісваецца вялікай колькасцю дэталей і падрабязнасцей. Такім чынам падкрэсліваецца абсурднасць сітуацыі, яе супярэчнасць з рэальнасцю. Часта выкарыстоўваецца іншасказанне (эзопава мова).