§ 12. Эканоміка і яе роля ў жыцці чалавека і грамадства

Паняцце эканамічнай сістэмы. Развіццё грамадства паказала магчымасць існавання некалькіх варыянтаў арганізацыі эканамічнага жыцця. Яны атрымалі назву эканамічных сістэм. Эканамічная сістэма ўяўляе сабой сістэму па арганізацыі і кіраванні адносінамі паміж эканамічнымі суб’ектамі ў працэсе вытворчасці, размеркавання, абмену і спажывання эканамічных даброт.

Для вызначэння эканамічных сістэм выкарыстоўваюць два асноўныя крытэрыі:

1) хто валодае фактарамі вытворчасці;

2) спосаб каардынацыі і кіравання эканамічнай дзейнасцю.

Вылучаюць наступныя асноўныя эканамічныя сістэмы: традыцыйная эканоміка, рыначная эканоміка, планавая эканоміка, змешаная эканоміка.

img
icon-remember

Ці існуюць у наш час краіны з традыцыйнай эканомікай?

Што такое Вялікая дэпрэсія? Які ўплыў яна аказала на развіццё рыначнай эканомікі?

Якія станоўчыя і адмоўныя рысы планавай эканомікі?

Кожная з эканамічных сістэм шукае свае падыходы да вырашэння галоўных эканамічных пытанняў і размеркавання абмежаваных рэсурсаў. У самым агульным выглядзе можна назваць тры шляхі вырашэння грамадствам галоўных пытанняў эканомікі: згодна з заведзенымі здаўна звычаямі (па традыцыі); шляхам аддачы распараджэнняў і загадаў «зверху ўніз» (каманднымі метадамі); з дапамогай рыначных механізмаў.

У чыстым выглядзе пералічаныя эканамічныя сістэмы сёння не існуюць. Для большасці развітых краін характэрна змешаная эканоміка.

Для таго каб зразумець, як функцыянуе любая эканамічная сістэма, неабходна высветліць, як складваюцца ў грамадстве адносіны паміж разнастайнымі эканамічнымі суб’ектамі ў сувязі з размеркаваннем і прысваеннем эканамічных даброт.