Фізіка. 10 клас

Змочванне. На мяжы судакранання цвёрдых цел, вадкасцей і газаў назіраюцца з'ява змочвання або з'ява нязмочвання, якія з'яўляюцца вынікам узаемадзеяння паміж малекуламі вадкасці, цвёрдага цела і газу. Яны прыводзяць да скрыўлення паверхні вадкасці каля паверхні цвёрдага цела на мяжы з газам. Пры кантакце вадкасці з цвёрдым целам магчымы выпадкі, калі вадкасць змочвае (часткова або цалкам) або не змочвае (часткова або цалкам) яго. Так, ртуць добра змочвае чыстыя паверхні металаў і не змочвае чыстае шкло. Вада добра змочвае чыстае шкло і не змочвае тлустыя паверхні.

Свабодная паверхня вадкасці на мяжы з цвёрдым целам скрыўляецца, утвараючы меніск. Калі вадкасць змочвае паверхню цела, утвараецца ўвагнуты меніск (мал. 57.3, а), калі не змочвае — выпуклы меніск (мал. 57.3, б). На мяжы судакранання трох асяроддзяў — цвёрдага, вадкага і газападобнага — вадкасць набывае такую форму, пры якой сума патэнцыяльнай энергіі вадкасці ў гравітацыйным полі Зямлі і паверхневай энергіі ўсіх цел мінімальная (цвёрдыя целы таксама маюць паверневую энергію). Паверхневае нацяжэнне на мяжы цвёрдага цела і вадкасці абазначаюць σ_цв, на мяжы цвёрдага цела і газу — σ_цг, на мяжы вадкасці і газу — σ_вг. Калі σ_цг ≥ σ_цв + σ_вг, то вадкасць цалкам змочвае паверхню цвёрдага цела, пакрываючы яго тонкай плёнкай. Калі σ_цв ≥ σ_цг + σ_вг, то вадкасць цалкам не змочвае паверхню цвёрдага цела, сцягваючыся ў кроплю, некалькі сплюшчаную дзеяннем сілы цяжару і сілы рэакцыі апоры. У большасці выпадкаў мае месца частковае змочванне (мал. 57.4, а) або частковае нязмочванне (мал. 57.4, б).