Хімія. 10 клас

Варыянт 1

Акісленне этанолу да воцатнага альдэгіду

У прабірку з газаадводнай трубкай змясціце 0,5 г дыхрамату калію (K₂Cr₂O₇), 2 см³ разбаўленай сернай кіслаты і 2 см³ этанолу, сумесь страсяніце. Назіраецца разаграванне сумесі і змяненне яе афарбоўкі.

Дабаўце ў прабірку цэнтры кіпення, замацуеце яе нахільна і апусціце газаадводную трубку амаль да дна другой прабіркі, у якую наліта 2 см³ халоднай вады і якая змешчана ў шклянку з лёдам. Асцярожна нагрэйце рэакцыйную сумесь. На працягу 2–3 мінут аб’ём сумесі ў прабірцы-прыёмніку павялічваецца амаль удвая, пасля гэтага награванне спыніце і разбярыце прыбор. Прысутнасць альдэгіду вызначце па паху і з дапамогай якасных рэакцый.

Варыянт 2

Вылучэнне вышэйшых тлустых кіслот з мыла

Утварэнне нерастваральных солей вышэйшых тлустых кіслот

У шклянцы растварыце 1 г мыльнай стружкі ў 10 см³ дыстыляванай вады (чаму дыстыляванай?). Атрыманы раствор падзяліце на тры часткі.

Да першай прыліце 2 см³ 10%-га раствору сернай кіслаты. Сумесь нагрэйце амаль да кіпення. Тлустыя кіслоты, якія расплавіліся, усплываюць у выглядзе слоя, што зацвердзявае пры ахаладжэнні раствору.

У другую прабірку прыліце 1 см³ 5%-га раствору хларыду кальцыю. Да асадку кальцыевай солі прыліце 10%-ны раствор воцатнай кіслаты. Асадак раствараецца, адбываецца вылучэнне тлустых кіслот, якія ўтвараюць пры награванні алейны слой.

У трэцюю прабірку прыліце 1 см³ 5%-га раствору меднага купарвасу. Прабірку з асадкам меднай солі нагрэйце да пачатку кіпення, пры гэтым соль усплывае ў выглядзе ізумрудна-зялёнага кольца. Калі ў растворы маецца лішак натрыевага мыла, дослед не атрымліваецца. У гэтым выпадку дабаўце яшчэ крыху 5%-га раствору меднага купарвасу і зноў сумесь нагрэйце да кіпення.

Варыянт 3

Высаліванне мыла

У прабірку наліце 3–5 см³ воднага раствору мыла, падагрэйце яго і дабаўце пры перамешванні сухі хларыд натрыю. Па меры насычэння раствору соллю растваральнасць мыла памяншаецца, раствор пачынае мутнець і нарэшце натрыевае мыла ўсплывае над празрыстай вадкасцю ў выглядзе тварожыстых шматкоў. Гэты працэс называюць высаліваннем, яго часта прымяняюць у лабараторнай практыцы і ў прамысловасці пры вылучэнні арганічных рэчываў з водных раствораў.

Варыянт 4

Атрыманне складанага эфіру

У прабірку змясціце па 2–3 см³ этылавага або ізаамілавага спірту (3-метылбутанолу-1), потым прыкладна такі ж аб’ём воцатнай кіслаты. Дабаўце 1 см³ канцэнтраванай сернай кіслаты. Для раўнамернага кіпення дабаўце крыху сухога пяску або фарфоравых крошак. Закаркуйце прабірку коркам з доўгай трубкай, якая служыць адваротным халадзільнікам. Награвайце прабірку на працягу некалькіх мінут. Пасля ахаладжэння наліце ў прабірку некалькі см³ вады. Вадкасць расслаіцца. Верхні слой — складаны эфір. Пры выкарыстанні ізаамілавага спірту складаны эфір мае пах груш.