Беларуская мова. 10 клас

У беларускай мове літары д, т пішуцца для перадачы на пісьме цвёрдых зычных гукаў [д], [т], а дз, ц — для перадачы мяккіх зычных гукаў , [ц’].

1. Чаргаванні [д] —   (дзеканне) і [т] — [ц’] (цеканне) адбываюцца:
• перад галоснымі е, ё, ю, я, і: народ — у народзе, карта — на карце;
• перад мяккім [в’]: два — дзве, чэрствы — счарсцвелы;
• перад суфіксамі і спалучэннямі суфіксальнага паходжання ­-ін-­, ­-ір-­, -­ік-­, -­ёр­-, ­-еец-­, ­-ейск-­, ­-ірава­- ў іншамоўных словах, а таксама ў словах, вытворных ад іх: каманда — камандзір, білет — білецёр (а л е: Індыя — індыец, індыйскі).

2. Дз і ц пішуцца згодна з вымаўленнем перад [в’]: дзверы, чацвер, подзвіг, мядзведзь, Дзвіна, Мацвей (а л е: твіст, Ядвіга).

3. Прыставачны [д] і суфіксальны [т] перад [в’] перадаюцца адпаведна літарамі д і т: адвезці, падвязаць; у выдавецтве, аб прыродазнаўстве.
Літары д і т перад мяккім [в’] пішуцца і ў некаторых іншых словах: мардва* —мардвін, Літва — у Літве.

4. У пераважнай большасці слоў іншамоўнага паходжання ў адпаведнасці з літаратурным вымаўленнем пішуцца д і т: студэнт, апладысменты, атэстат, універсітэт.
У некаторых словах іншамоўнага паходжання ў адпаведнасці з традыцыяй і літаратурным вымаўленнем пішуцца дз, ц: мундзір, дзюшэс, бардзюр, цір, эцюд, цюльпан, каранцін і інш.

5. Ва ўласных назвах д, т і дз, ц пішуцца ў адпаведнасці з літаратурным вымаўленнем: Людміла, Дэфо, Балтыка, Ватыкан, Антарктыда, Тэрэза, Дзікенс, Хрысціна, Аргенціна.