Біялогія. 10 клас

    Ключавыя пытанні

1. Што з пералічанага не належыць да крытэрыяў віду: 1) генетычны; 2) біяцэнатычны; 3) клетачны; 4) геаграфічны; 5) марфалагічны?
*2. У прыведзеным пераліку назавіце прадстаўнікоў відаў-эндэмікаў: качканос, заяц бяляк, мядзведзь буры, каала, гінкга двухлопасцевы, ландыш, кенгуру, лілея даурская.
*3. Вызначана, што пацуком чорным называюць два віды-двайнікі: пацукоў з 38 і з 42 храмасомамі. Яны не скрыжоўваюцца паміж сабой. Адрозненне па якім крытэрыі віду гэтаму перашкаджае?
*4. Зубр і бізон — два віды, якія належаць да аднаго роду. Яны вельмі падобныя паміж сабой знешне, але ў прыродзе не скрыжоўваюцца, бо жывуць на розных мацерыках: зубр — у Еўразіі, а бізон — у Паўночнай Амерыцы. Па якім з крытэрыяў віду яны адрозніваюцца?

     Складаныя пытанні

*1. Прачытайце апісанне віду Крапіва двухдомная. Выберыце характарыстыкі біяхімічнага крытэрыю. «Крапіва двухдомная — шматгадовая травяністая расліна з магутнай каранёвай сістэмай. Крапіва ахавана пякучымі валаскамі ад з’ядання траваеднымі жывёламі. Кожны валасок уяўляе сабой буйную клетку. У сценцы валаска змяшчаюцца солі крэмнію, якія надаюць яму крохкасць. Утрыманне мурашынай кіслаты ў клетачным соку валаскоў не перавышае 1,34 %. Маладыя лісты крапівы змяшчаюць шмат вітамінаў, таму ўжываюцца як ежа». Чаму біяхімічны крытэрый нельга лічыць абсалютным?
2. Якія крытэрыі віду можна вызначыць па назвах наступных груп відаў:
1) мыш дамавая, муха пакаёвая, клоп пасцельны;
2) мядзведзь буры, заяц бяляк, пацук шэры, мядзведзь белы? Якую агульную назву можна даць відам першай групы? Чаму яны могуць служыць доказам адноснага характару аднаго з крытэрыяў віду?
*3. Выберыце характарыстыкі генетычнага крытэрыю віду:
1) існуе шэраг крытэрыяў, па якіх адзін від адрозніваецца ад іншага;
2) кожны від мае свой відавы набор храмасом;
3) важнай прыметай віду з’яўляецца арэал яго пражывання;
4) у асобін аднаго віду храмасомы маюць падобную будову;
5) саматычныя клеткі чалавека маюць 46 храмасом;
6) для большасці млекакормячых характэрны палавы дымарфізм.
Чаму генетычны крытэрый нельга лічыць абсалютным?

*Індывідуальнае дамашняе заданне. Параўнайце паміж сабой некалькі відаў роду Капуста, выкарыстоўваючы іх апісанне ў літаратурных крыніцах ці ў Інтэрнэце (напрыклад, капуста белакачанная, чырвонакачанная, савойская, кальрабі, каляровая, брусельская, брокалі). Ахарактарызуйце іх адрозненні паводле марфалагічнага крытэрыю.