Гісторыя Беларусі, XIX — пачатак XXI ст. 11 клас

Да канца XIX ст. у Расіі пражывала больш 200 нацый і народнасцей. Задачай нацыянальнай палітыкі расійскага ўрада ў XIX ст. з'яўлялася ўмацаванне адзінства і цэласнасці імперыі. З гэтай мэтай праводзілася адміністрацыйна-прававая ўніфікацыя ўскраін. Разам з тым урад разумеў, што жорсткая палітыка па нацыянальным пытанні можа прывесці да нарастання канфліктных сітуацый, росту рэвалюцыйных настрояў.

Беларускія землі з канца XVIII ст. уваходзілі ў склад Расійскай імперыі, да таго часу яны больш за 200 гадоў знаходзіліся ў складзе Рэчы Паспалітай. Гэта аказала глыбокі ўплыў на нацыянальнае самавызначэнне насельніцтва, падзеленага па сацыяльнай і рэлігійнай прыкметах.

Нацыянальная палітыка расійскага ўрада грунтавалася на канцэпцыі трыадзінага дзяржаваўтваральнага этнасу імперыі (велікарусы, маларусы і беларусы).

У другой палове XIX ст. у Расійскай імперыі праводзіліся шырокамаштабныя рэформы, закліканыя мадэрнізаваць краіну. У яе паўночна-заходняй частцы (беларускіх губернях) улада спрабавала стварыць дзейсны механізм процідзеяння польскаму нацыянальнаму ўплыву.

Расійскія чыноўнікі верылі ў тое, што калі беларусаў, у тым ліку католікаў, вызваліць ад польскага ўплыву, яны ўсвядомяць сваю прыналежнасць да вялікай рускай нацыі. Аднак палітыка русіфікацыі ў той перыяд не была паслядоўнай, сістэматычнай і мэтанакіраванай, яна ўзнікала як рэакцыя ўлад на пэўныя гістарычныя падзеі, напрыклад, паўстанні 1830—1831 і 1863—1864 гг.

Ідэі аб самабытнай беларускай культуры і мове ў той перыяд разглядаліся як яшчэ адзін спосаб паланізацыі тутэйшых «рускіх».