Сусветная гісторыя ад старажытных часоў да канца XVIII ст. 10 клас

У Сярэднявеччы ідэалы грамадзянскасці і свабоды перыяду антычнасці змяніліся ідэаламі саслоўных абмежаванняў і падпарадкавання феадалу-сеньёру. З антычным ідэалам свабоднай асобы еўрапейцы пазнаёміліся толькі ў канцы Сярэднявечча. Гэта было звязана з пачаткам гарадскога руху за самакіраванне і з дзейнасцю гуманістаў у эпоху Адраджэння.

У той жа час спадчына антычнай эпохі аказвала вялікі ўплыў на сярэднявечнае грамадства. Так, напрыклад, латынь заставалася асноўнай мовай у выкладанні і набажэнстве. Вывучэнне рымскага права і фарміраванне заканадаўства на яго аснове — неад'емныя працэсы інтэлектуальнай гісторыі Сярэднявечча.

Уплыў антычнай філасофіі на сярэднявечную вучонасць быў не менш значным. З асаблівай ставімся да ідэй старажытнагрэчаскага філосафа Арыстоцеля, працы якога былі ўзятыя за аснову пры распрацоўцы навуковага метаду лагічнага аналізу. Навукоўцаў, якія карысталіся такім метадам і не звярталіся да эксперыментальнага вывучэння свету, называлі схаластамі (ад грэцкага слова «схолій» — «школа»). Сярод найбольш выбітных схаластаў варта назваць вучонага-манаха Фаму Аквінскага, аўтара кнігі «Сума тэалогіі». У гэтай працы былі прадстаўлены філасофскія веды пра чалавека і Бога. Галоўнай задачай для Фамы Аквінскага было прывесці доказы існавання Бога.

Такім чынам, жыццёвы ўклад сярэднявечнага чалавека кардынальна адрознівалася ад сучаснага. Усю сістэму каштоўнасных арыенціраў еўрапейцаў у Сярэднявеччы вызначала хрысціянства з яго верай у замагільнае існаванне душы. Толькі хрысціяне былі вартыя павагі, з нехрысціянамі былі гатовыя нават весці рэлігійныя войны. Веды пра свет былі абмежаванымі, нават суседнія нехрысціянскія краіны не выклікалі ніякай цікавасці ў еўрапейцаў. Царква падтрымлівала некаторыя няслушныя ўяўленні, напрыклад, пра тое, што Зямля плоская. У сацыяльным жыцці панавалі ідэалы саслоўных абмежаванняў і падпарадкавання феадальнаму сеньёру. Ідэалы грамадзянскасці былі забытыя.