§ 22–2. Канфесійная палітыка ў БССР у 1920—1930-я гг.

3. Становішча вернікаў

Канфесійная палітыка савецкіх улад непасрэдна адбівалася на становішчы вернікаў. У паўсядзённым жыцці рэлігійнасць насельніцтва найбольш відавочна і ярка выяўлялася ў святкаванні рэлігійных урачыстасцей. Царкоўныя ўрачыстасці і рэлігійныя святы ў 1920—1930 гг. ва ўмовах масавага закрыцця храмаў яшчэ досыць працяглы час істотным чынам ўплывалі не толькі на прыватнае, але і на публічнае паўсядзённае жыццё нават у гарадах. У яшчэ большай ступені гэта было характэрна для сельскай мясцовасці. Камуністычная партыя ні ў партыйных дакументах, ні ў заканадаўстве, ні ў правапрымяняльнай практыцы, нягледзячы на стаўленне да рэлігійных свят як да перажытку мінулага, не пайшла на забарону ўсёй рэлігійнай абраднасці і атрыбутыкі, звязанай са штодзённай рэлігійнасцю насельніцтва. Больш за тое, у адным з першых заканадаўчых актаў савецкай улады — у дэкрэце аб васьмігадзінным працоўным дні — былі адзначаны як свабодныя, непрацоўныя дні дванаццаць найбольш значных праваслаўных рэлігійных свят.

Не выступаючы адкрыта супраць рэлігійнай абраднасці і свят, партыйныя і савецкія органы, грамадскія арганізацыі ў цэнтры і на месцах на працягу 1920—1930-х гг. ажыццяўлялі меры, накіраваныя на тое, каб пераключыць увагу народа з царкоўных абрадаў на іншыя ўрачыстасці і святкаванні, мінімізаваць, а затым і канчаткова выцесніць рэлігійнасць са свядомасці і паўсядзённага жыцця.

Духавенства і вернікі падвяргаліся ганенням і рэпрэсіям. Партыйныя і савецкія органы прыкладалі максімум намаганняў для «вызвалення народных мас ад рэлігійных забабонаў».

Разам з тым поўнай ліквідацыі арганізаванага рэлігійнага жыцця і афіцыйнай забароны рэлігіі ў СССР ніколі не было, а ў асобныя перыяды кіраўніцтва Савецкага Саюза нават аказвала некаторым з канфесій падтрымку, пераследуючы свае палітычныя інтарэсы.