|
 К о с к а м і в ы д з я л я ю ц ц а дапасаваныя азначэнні, калі яны:
• выражаны дзеепрыметнікавымі або прыметнікавымі зваротамі і стаяць пасля назоўніка, які паясняюць: Над спаленай вёскай, адзетай жалобным гранітам, званы абзываюцца рэхам вайны незабытым (А. Куляшоў); Мне шчасце — жыць і піць жыцця напой, настоены на шчырасці сардэчнай (В. Максімовіч); Веснавая цёплая ноч толькі што апранула зямлю і раскідала свае таемныя чары, поўныя крыху смутнага хараства (Я. Колас);
• выражаны адзіночнымі прыметнікамі або дзеепрыметнікамі, стаяць непасрэдна пасля назоўніка, які паясняюць, і маюць асаблівую сэнсавую нагрузку: А ў жытнёвае лета вісіць над зямлёю яблык, пераспелы і светлы, як даўняя журба... (М. Стральцоў);
• выражаны адзіночнымі прыметнікамі і дзеепрыметнікамі або прыметнікавымі і дзеепрыметнікавымі зваротамі, стаяць перад назоўнікам, які паясняюць, і маюць дадатковае акалічнаснае адценне прычыны або ўступкі: Сівабароды, дзед нагадваў гусляра з паэмы Я. Купалы «Курган»; Узрадаваны апошнімі промнямі чырванаватага сонца, дуб спакойна сустрэў зорную веснавую ноч (А. Пальчэўскі);
• выражаны прыметнікамі і дзеепрыметнікамі з паясняльнымі словамі і без іх, адносяцца да назоўніка (пераважна да дзейніка) і стаяць перад ім, радзей — пасля яго, але аддзелены ад гэтага назоўніка дзеясловам-выказнікам або іншымі членамі сказа: Ад заняткаў вольныя, лета дні цяклі (А. Куляшоў); Чатыры вярбы раслі на аселіцы, вялікія, што толькі ўдваіх, узяўшыся за рукі, і абхваціш (А. Жук); Італьянскія аркады* белага палаца, перакрэсленыя чорнымі факеламі таполяў, адкрыліся ў канцы алеі (У. Караткевіч);
• выражаны прыметнікамі і дзеепрыметнікамі або прыметнікавымі і дзеепрыметнікавымі зваротамі і адносяцца да асабовых займеннікаў (незалежна ад пазіцыі азначэнняў): Ты ў лёс зайшоў мой на палескай станцыі, бунтоўны і трывожна-малады (В. Аколава); Чаго, неспакойнае, ты захацела, чаго, непакорнае, ты затрымцела, сэрца маё? (П. Панчанка); Павесялелы ад слоў маці, ён ляцеў як на крылах.
Заўвага. Калі адасобленыя дапасаваныя азначэнні, з’яўляючыся па сэнсе неаднароднымі, стаяць пасля слова, якое паясняюць, то яны набываюць значэнне аднароднасці і р а з д з я л я ю ц ц а коскамі, як аднародныя члены сказа: На небе ляжалі пашматаныя воблакі, нізкія, высокія, перыстыя і дажджавыя (І. Шамякін).
Н е в ы д з я л я ю ц ц а к о с к а м і дапасаваныя азначэнні, калі яны выражаны адзіночнымі прыметнікамі або дзеепрыметнікамі і стаяць пасля назоўніка, які паясняюць, утвараючы з ім адно сэнсавае цэлае: Чым больш жыву, тым больш карціць спазнаць мне шчасце таямнічае... (В. Максімовіч); З крыніцы выбягаюць ручайкі, іх кліча свет заманлівы і звонкі... (П. Макаль); З сумам гляджу я на сад апусцелы.
|