§ 12. Візантыя ў Сярэднявеччы
Якія былі асаблівасці дзяржаўнага, грамадскага і культурнага развіцця Візантыі? З чым яны былі звязаны?
Калі і чаму адбыўся падзел Рымскай імперыі на Заходнюю і Усходнюю? Якія дзяржавы былі самымі вялікімі на палітычнай карце Еўропы ў Раннім сярэднявеччы? Якія былі прычыны расколу хрысціянства на заходнюю і ўсходнюю цэрквы? Дайце азначэнне паняццям «мазаіка», «фрэска», «абраз». (Гісторыя Сярэдніх вякоў, 6 клас; § 10 гэтага вучэбнага дапаможніка)
3. Візантыйскія гарады
Пасля падзення Заходняй Рымскай імперыі пад націскам варвараў назіраўся рэзкі заняпад гарадоў. Сітуацыя ў Візантыі была крыху іншай: гарадское жыццё працягвала развівацца, а гарады былі цэнтрамі рамяства і гандлю, навукі і мастацтва.
Галоўным горадам імперыі была яе сталіца — Канстанцінопаль, які ў Старажытнай Русі велічна называлі Царградам. Гэта быў адзін з самых багатых і вялікіх гарадоў таго часу. Раскошны выгляд сталіцы павінен быў падкрэсліць магутнасць дзяржавы і трываласць улады імператара.
У сталіцы імперыі знаходзіўся царскі палац — рэзідэнцыя правіцеля. Канстанцінопаль славіўся вялікімі рынкамі, навучальнымі ўстановамі, храмамі. Самім горадам кіраваў эпарх — спецыяльны чыноўнік, якога прызначаў імператар.
Эканамічнае працвітанне Канстанцінопаля забяспечвалася за кошт выгаднага геаграфічнага становішча. Міжземнае мора давала магчымасць весці гандаль з многімі краінамі. Сам горад стаяў на самых значных гандлёвых шляхах таго часу. Сухапутны Вялікі шаўковы шлях вёў з Азіі ў Еўропу, а водны «з вараг у грэкі» злучаў Візантыю са Скандынавіяй і праходзіў праз землі ўсходніх славян. Візантыйскія купцы падтрымлівалі актыўныя гандлёвыя адносіны з заходнееўрапейскімі краінамі, Іранам, Індыяй і Кітаем. Купцы павінны былі плаціць гандлёвыя пошліны на карысць дзяржавы.
Акрамя Канстанцінопаля самымі вялікімі і значнымі гарадамі з’яўляліся Александрыя і Антыёхія. У візантыйскіх гарадах былі добра развітыя розныя рамёствы. Рамеснікі выплачвалі ў дзяржаўную казну падаткі. Сярод рамесных заняткаў, якія не былі тады распаўсюджаны на Захадзе, але квітнелі ў Візантыі, варта назваць вытворчасць папірусу, шклянога посуду, шаўковых тканін.
Гарадское жыццё Візантыі складана ўявіць без грамадскіх відовішчаў, самымі папулярнымі з якіх сталі гонкі на калясніцах. Гэтыя конныя спаборніцтвы праходзілі на спецыяльных іпадромах.