§ 9. Еўропа феадальная
Як змяняліся сацыяльныя адносіны ў сярэднявечным феадальным грамадстве? З чым гэта было звязана?
Як свабодныя сяляне станавіліся залежнымі? Як узнікалі гарады? Успомніце азначэнне паняццяў «феод», «феадал», «сеньёр», «васал», «саслоўе», «натуральная гаспадарка», «таварна-грашовая гаспадарка». (Гісторыя Сярэдніх вякоў, 6 клас)
1-1. Феод і феадалізм. Высокае сярэднявечча: адносіны панавання-падпарадкавання
У ходзе развіцця пазямельных адносін у асяроддзі вышэйшага саслоўя ў Заходняй Еўропе да VIII ст. паступова аформіўся пануючы тып землеўладання — вотчына. Пад гэтым тэрмінам разумеецца ўвесь комплекс феадальнай зямельнай уласнасці з правамі на залежных сялян. Пэўная тэрыторыя, якая знаходзілася ў непасрэдным валоданні сеньёра, называлася дамен. Яе частка ў выглядзе асобных зямельных уладанняў магла аддавацца больш дробным феадалам у якасці бенефіцыя як пажыццёвага уладання альбо ў выглядзе часовых трыманняў сялянам.
Уласнік вотчыны (сеньёр) валодаў комплексам наступных правоў у сваёй сеньёрыі: ён мог вяршыць суд, збіраць падаткі, чаканіць манеты, набіраць войска і выдаваць законы. Дадзеныя правы надаваліся сеньёру каралём праз імунныя граматы. Аднак права найвышэйшай юрысдыкцыі (права жыцця і смерці) заставалася за манархам.